Angst en paniek zaaien is problemen oogsten

Vorige week gaf ik de hele dag een training over spijsverterings- en darmklachten in relatie tot ons brein. In figuurlijke zin had ik het veel over onkruid wieden, zaaien en oogsten: Soms moet je even flink 'onkruid wieden' in je darm als foute micro-organismen het roer overgenomen hebben. En zul je daarna pas de 'vruchten van gezond voedsel oogsten'. 

Een paar uur later kwam ik op onze overnachtingsplek dit tegeltje tegen. En hoewel oud, lijkt het actueler dan ooit. Je hoeft de TV maar aan te zetten of de krant open te slaan en de angst of paniek kan toeslaan. Vooral jongeren hebben de afgelopen twee jaar sterk ingeboet aan mentale gezondheid. Wat verdrietig om te horen, met een heel leven voor de boeg! Vanuit mijn vak zou ik graag één suggestie willen toevoegen om hen te helpen: zet hen eten voor dat hun darmgezondheid optimaliseert zodat de aanmaak van stressremmende en 'feel good stoffen' in elk geval KAN plaatsvinden. Als de basisvoorwaarden daarvoor al niet eens aanwezig zijn, hoe kan hun brein dan überhaupt functioneren? 

Ik schrok van het bericht vorige week hoe ongelooflijk veel jongeren te kampen hebben met angst en depressies.(1) Een 'ongekende daling van hun mentale gezondheid' wordt het genoemd (2) De afgelopen jaren met Corona en de hoge prestatiedruk werden als oorzaken genoemd. Jonge mensen krijgen daarom ook steeds vaker antidepressiva voorgeschreven.(3)  Psychische klachten gaan ook vaak gepaard met lichamelijke klachten en andersom: "Van de meisjes in het voortgezet onderwijs zegt in 2021 70,1 procent vaker dan één keer per week last te hebben van psychosomatische klachten. Vier jaar eerder ging het om 56,2 procent. Onder jongens gaat het om respectievelijk 54,1 procent in 2021 en 42,1 procent in 2017 (4).

Is het niet triest, om op zo jonge leeftijd al met medicatie te moeten starten? Ook omdat ze hooguit in de helft van de gevallen afdoende helpen, het wel 4-6 weken duurt voor ze effectief kunnen zijn en het voor heel wat bijwerkingen kan zorgen. Bovendien kan het erg lastig zijn om weer met dergelijke medicatie te stoppen vanwege het rebound effect (ontrekkings verschijnselen die de klachten kunnen verergeren)(4) 

Ik zou graag vanuit mijn vak, zonder enige onderschatting van externe oorzaken of bagatellisering van hun leed, iets toevoegen. Iets dat mogelijk ook preventief een bijdrage kan leveren aan de psychische gezondheid van jongeren. Zeker omdat de hulp van jeugdzorg in veel gevallen flink tekortschiet als het flink fout gaat.

De darm brein connectie

Door mijn laatste boek 'Je Brein Vitaal - met elke hap een gezonde stap' dacht ik al heel veel te weten over de innige 24/7 communicatie tussen onze darmen en ons brein. Ziekten van het brein worden in veel gevallen voorafgegaan door ontregelingen in de darm die al op jonge leeftijd kunnen ontstaan. Vorige week rondde ik alle informatie en recepten voor mijn bookazine over darmgezondheid & de relatie met onze levenskwaliteit af. Wederom ben ik verbaasd over de inmiddels nog grotere berg wetenschappelijk onderzoek: wat is er ongelooflijk veel bekend over de connectie tussen voedingsvezels & angsten, depressies, onze stressbestendigheid en onze algehele gemoedstoestand. En nog verbaasder ben ik eigenlijk dat we nog steeds zo ongelooflijk weinig actie ondernemen. Zeker in een tijd waarin de ene crisis de andere opvolgt en er veel crisissen tegelijk ontstaan. Is het niet de hoogste tijd om de crisis ook van binnenuit het hoofd te bieden? We hebben een vitaal en stressbestendig brein nog harder nodig dan in rustige tijden. Zonder af te willen dingen op de externe oorzaken van angsten en depressies onder jongeren die genoemd worden en zonder alles te herhalen wat al in mijn boek hierover staat, zou ik graag aandacht willen vragen voor deze feiten, slechts een paar van de vele die er zijn:

• 75% van de psychische klachten bij jongeren ontstaan voor hun 25-ste levensjaar. (5) 
• Angst en depressies hebben (net als andere ernstige psychische ziekten), naast externe factoren ook een interne oorzaak: ontstekingen in het brein vanuit de darmen.(6) en/of ontspoorde immuunreacties (7) Ziekten en klachten van het brein zijn dus feitelijk ontstekingsziekten, ontstaan vanuit de darm met een scala aan ontregelingen tot gevolg. Een van de oorzaken van onze vele ontstekingsziekten is het Westerse voedingspatroon dat ontstekingen uitlokt. Juist jonge mensen eten het voedsel dat deze ontstekingen uitlokt vaak overmatig. Lees verder hierover in mijn artikelen vezels, vezels, vezels of voeding bij depressies.
• Psychische klachten gaan ook vaak gepaard met lichamelijke klachten en andersom. Dus ook die klachten zijn sterk toegenomen bij jongeren. (8).
• Studenten die veel bewerkt voedsel aten (suikers, industrieel vet, frisdrank etc) waren vatbaarder voor stress en minder goed in staat om met stressvolle omstandigheden om te gaan dan de studenten die voldoende groente, fruit, vezels etc. aten (9)  Zie verder in mijn artikel 'Weet wat je eet bij chronische stress'.
• Hoewel we nog héel veel niet weten over specifieke bacteriestammen zijn er wel een paar dingen overduidelijk: De darmflora die wordt verworven tijdens de kindertijd, heeft een impact op het centrale zenuwstelsel en het gedrag van jongs af aan tot en met de volwassen leeftijd.(10)De eerste 3 jaar van een mensenleven zijn cruciaal wat betreft voeding, leefstijl en omgeving. Ook vervuiling op jonge leeftijd heeft overigens impact op het darmmicrobioom en de ontwikkeling van het kind op latere leeftijd (11) Dus ook omgeving is zeer belangrijk, zie verder mijn artikel 'Hormoonverstorende stoffen'. We zouden jongeren daarom ongelooflijk kunnen helpen door hun basisvoeding van jongs af aan ‘darmvriendelijk’ en duurzaam te maken. 'Jong geleerd qua voedselvoorkeuren, is oud gedaan". 
• Voedingsvezels uit groente en fruit verlagen, vooral bij jongeren, het risico op depressie: uit 18 onderzoeken met deelnemers van 13 tot 75 jaar uit verschillende landen bleek dat mensen die de meeste vezels eten, 14% minder kans hebben op een depressie (er werd hierbij ook rekening gehouden met leeftijd, lichaamsbeweging, calorie-inname en bestaande ziektes). Het verband tussen vezels en een verlaagd risico op depressie was sterker bij kinderen (57% minder kans) dan bij volwassenen (10% minder kans). De kans op depressie nam met 5% af voor elke 5 gram extra vezels per dag. (11a)

Eten om angst-en stressremmende stoffen aan te maken

Bepaalde bacteriestammen hebben een uitgesproken effect op bovenstaande door hun grote rol in de aanmaak van neurotransmitters. Ze worden daarom ook wel psychobiotische bacteriestammen genoemd. (12) Steeds meer wetenschappers wijzen erop dat beïnvloeding van ons brein logischerwijs als eerste via het optimaliseren van ons darmflora zou moeten verlopen.(13) Dat zou vooraf moeten gaan aan het voorschrijven van antidepressiva of andere medicijnen. Ook omdat we hiermee iets doen aan de mogelijke oorzaak in plaats van symptoombestrijding met medicijnen. Als je onderstaand plaatje ziet die de gevolgen laat zien van een disbalans in neurotransmitters, dan snap je direct dat dit hele grote consequenties kan hebben. Gezonde voeding die de grondstoffen van deze neurotransmitters bevat, volwaardig voedsel met alle vitamines, mineralen en sporenelementen om deze grondstoffen daadwerkelijk om te zetten in neurotransmitters en gezonde darmen zijn daarbij een absolute voorwaarde. En daar zit precies de kneep met het gemiddelde Westerse voedingspatroon dat deze juist niet of verminderd bevat.

De omgeving van jongeren veranderen

• Kunnen we jongeren ook weer eten aanbieden op scholen waar hun darmen en brein bij gebaat zijn? Net als een auto niet kan rijden op water, een verwarmingsketel niet zonder gas of energie kan, zo kan een darm niet functioneren op vezelloos, leeg, bewerkt, suikerijk en industrieel voedsel dat (zeker voor de jeugd) de normaal geworden is. Met name onze Bifidobacterien met hun angst- en stressremmende eigenschappen laten we dan stilletjes doodgaan. En zo worden we steeds vatbaarder voor angsten, depressies en mentale problemen. Zie mijn artikelen: Vezels, vezels, vezels voor je brein, Psychobiotische bacteriestammen
• Het zou ook mooi zijn toch als media en politiek stoppen met alleen maar angst zaaien? Problemen oplossen vanuit menselijkheid, vertrouwen en een diepe wil om oorzaken (en niet symptomen) op te lossen lijkt zo logisch! Ook op die manier kunnen we de jeugd volgens mij helpen en zorgen dat de paniek niet metershoog wordt. Het is nog maar net oktober en de Volkrant kopt alweer: "Is er een extreme griepwinter op komst? Nieuwe berekeningen beloven niet veel goeds".  Het zou fantastisch zijn als alle politici, media en influencers dit filmpje zouden bekijken waarin Prof. John Ioannidis (epidemioloog Stanford University) zijn excuses maakt voor de schade die kinderen is aangedaan tijdens de Corona jaren. Hij roept op om er van te leren bij een eventueel volgende lockdown.
• En wat zou het ons kabinet sieren als ze toch met 'ronde ogen' gaan kijken naar wat er in de maatschappij gebeurt in plaats met technocratische 'vierkante ogen' naar (reken)modellen en eenzijdige berekeningen. Een zwaard van nieuwe, niet bewezen maatregelen boven ons hoofd lijkt me niet bevorderlijk voor de gemoedsrust van jongeren. Laten we hopen dat deze brandbrief van het Artsen Collectief empatisch gelezen wordt voor er 10 oktober een beslissing valt over de permanente Corona wet. Een klein citaat uit deze brief: "Wij maken ons grote zorgen over de nieuw voorgestelde permanente – het wetsvoorstel om de coronamaatregelen juridisch te verankeren in de Wet publieke gezondheid. Wij zijn van mening dat zonder eenduidig wetenschappelijk bewijs voor het positieve effect van de ingezette maatregelen op de volksgezondheid, deze wetswijzigingen níet mogen worden doorgevoerd."
• Indirect zou minder angst (en daardoor stress) genereren, ook een mooie rol kunnen spelen voor jongeren: chronische stress kan ons immuunsysteem behoorlijk ondermijnen.(xx) En kan dus elke (virus)ziekte verergeren. Zeker voor mensen die al een kwetsbare gezondheid hebben doordat ze meerdere ziekten hebben. Chronische stress reduceren zou logischerwijs tot een minder ernstig ziekteverloop kunnen leiden bij kwetsbare groepen en daardoor wellicht tot minder zware maatregelen. 
• En ik sluit af met een open deur: de kinderreclame voor ongezond voedsel aan strikte regels onderwerpen. Het Parool meldde in oktober 2022 dat opnieuw: " In reclamefolders valt nog altijd ruim 80 procent van de producten niet in de gezonde categorie. Vrijwel alle supermarkten, op Dirk na, verleiden hun klanten tot ongezonde keuzes bij de kassa. Vaak zijn die ongezonde producten specifiek gericht op kinderen,’ aldus het rapport.

Vanuit mijn bijna 16 jaar praktijkervaring weet ik dat heel veel ouders nu zullen denken: 'Maar mijn kind wil geen gezond eten, dat lust ie niet. Hij wil echt alleen maar chips, frisdrank, koekjes, ........".  Dus leuk zulke tips, maar die werken voor mijn kind niet. Mijn ervaring is dat kinderen met hoge psychische nood heel veel willen doen om zich beter te voelen. Maar ze moeten wel geïnformeerd worden over hoe het werkt met hun darmen, hun voedsel en hun brein. Bovendien is een van de gevolgen van serotonine of dopamine verstoringen dat je JUIST naar chips, frisdrank, zoet etc. neigt. En je juist als je niet lekker in je vel zit geen weerstand aan deze verleidingen kunt bieden. Laten we daarom onze sociale omgeving écht sociaal gaan inrichten, al van jongs af aan. Ooit wordt het normaal dat we onze geliefden en de mensen die aan onze zorg zijn toevertrouwd darm- en brein minnend eten voorschotelen. Ik weet het bijna zeker! Zullen we dus vast beginnen? Een mooi begin zou kunnen zijn om ‘herkenbare maaltijden’ om te zetten naar de gezondere variant. Zoals onderstaande darm- en breinminnende lasagne van zoete aardappelen.