Baas in eigen tuin | op eigen bord | in eigen buik

Het voorjaar is in zicht. Menigeen met een tuin of moestuinbak (of vensterbank/balkon natuurlijk) heeft inmiddels de lentekriebels te pakken. En is druk op ‘jacht’ naar groentezaden om het moestuinseizoen 2024 te laten starten. Wie nog aan het nadenken is over de aanschaf van zaden…..ik doe je graag een voorstel. En hoop je over te halen om te kiezen voor zaadvaste rassen. Wat een meerwaarde voor de biodiversiteit op het land/in je tuin of moestuinbak of vensterbank. En vervolgens voor de biodiversiteit op jouw etensbord en in jouw lijf. Zo gemakkelijk kun je keuzes maken voor meer biodiversiteit.

Daarom gaan wij op Heerlijk Westerwolds Land zoveel mogelijk met zaadvaste rassen aan de slag. En gaan zakjes zaadvaste groente- & kruidenzaden van de Zaderij verkopen op ons Rustpunt. Zie verder onderaan dit artikel.

Kies voor zaadvast

"Wie het zaad heeft, heeft het voor het zeggen": is een van de oudste boerenwijsheden die er is. Tot ongeveer 80 jaar geleden vormden zaadvaste rassen de basis van de akkerbouw/groenteteelt, maar sinds de industrialisering van de landbouw is het gros van de boeren/telers/tuinders overgestapt op hoogtechnologische F1-hybridezaden*. Sinds februari 2024 is 'het sleutelen aan zaad op DNA-niveau’ ook een feit door CRISPR-Cas. Daarmee verdwijnt een groot deel van de biodiversiteit op het land/in de tuin en dus op ons bord. Maar we hoeven niet hulpeloos toe kijken: we kunnen kiezen voor zoveel mogelijk zaadvaste rassen en/of biologische zaden waarmee we de biodiversiteit ondersteunen. En natuurlijk dragen we ook ons steentje bij door in de winkel te kiezen voor het voedsel dat uit deze zaden ontsproten is.

* Dat wil overigens niet zeggen dat deze hybride-zaden ons niets gebracht hebben. In tegenstelling. Maar door het verdwijnen van de biodiversiteit in zaadvaste rassen is het inmiddels wel een flink dilemma voor de biodiversiteit.

Zaadvrijheid weggeven is geen 'ver van ons bed show'

Ik stip een paar redenen aan waarom we allemaal alert zouden moeten zijn op het weggeven van de zaadvrijheid aan multinationals:

• We raken uniek genetisch materiaal kwijt van planten die bewezen hebben zich te kunnen weren tegen ziekten en plagen. En die zich bovendien hebben aangepast aan de lokale omstandigheden. “Ieder oud ras dat wegvalt is een genetische reserve die wegvalt.”
• Ooit gold voor zaad: het was er door de boer, het was van de boer en voor de boer & burger. Nu is het voor, van en door en door grote bedrijven. (uitspraak Vandana Shiva) Willen we echt de macht over het voedsel op ons bord in handen geven van bedrijven/multinationals? Je leest er veel meer over in het boek van Vandana Shiva: “Wie de wereld nu echt voedt". Niet alleen op het boerenbedrijf maar ook op ons etensbord heeft de multinational het zo voor het zeggen: de boer/teler moet elk jaar opnieuw zaden kopen omdat hybride zaden niet opnieuw gezaaid kunnen worden. Zo komt er steeds minder variatie in zaadkeuze en bepaalt de multinational feitelijk wat wij eten. Terwijl biodiversiteit op ons bord nu net een van de belangrijkste voorwaarden is voor onze veerkracht, gezondheid en ons welzijn. Zie mijn artikelen erover: "De Divertarier", "Gezondheid = veerkracht"
• In het handboek waar ik las over deze ‘zaaderosie’, stond dit: “De natuur gebruikt een belangrijk middel om totale misoogsten te voorkomen: zoveel mogelijk variatie. Variatie door genetische verscheidenheid, variatie door gemengde beplantingen. De moderne land- en tuinbouw doet precies het tegenovergestelde. Uniformiteit leidt altijd tot verlies van veerkracht en leidt tot kwetsbaarheid en disbalans.” 

Deze tendens zorgt er niet alleen voor dat rassen en biodiversiteit verdwijnen, ook oude technieken, ambachten, kennis van veredeling van zaadvaste rassen steeds meer verloren gaat. Slechts zo’n 1-5% van onze groenten is nog zaadvast. Lees er nog veel meer over in ons interview met Jan Bulthuis van ‘De Zaderij”

Wij gaan ze zaaien & verkopen

Een organisatie die zich dag in dag uit inzet voor de terugkeer van robuuste, diverse en zaadvaste groenterassen is De Zaderij. Een coöperatie van boeren en tuinders die zelf zaden selecteren en vermeerderen. Daarom gaan wij niet alleen hun groente- en kruidenzaden gebruiken op het land maar kunnen alle bezoekers op ons land (een deel van het assortiment) de zaden van de Zaderij ook bij ons kopen. Hopelijk draagt ook dit weer een steentje bij aan de missie van de Zaderij om minstens 50% van onze rassen zaadvast te laten zijn.

De zaden zijn te koop op ons Rustpunt op Heerlijk Westerwolds Land. Elke dag geopend (mits heel slecht weer) van maart t/m eind oktober. En uiteraard zijn ze ook te koop als je naar even van onze trainingen/open dagen of oogstdagen komt. 

Je kunt de groentezaden uiteraard ook rechtstreeks bij de Zaderij bestellen. 

En zoek je nog andere zaadvaste rassen die bij de Zaderij (nog)niet in het assortiment zitten, kijk dan ook eens bij:

• De Bolster (deels zaadvaste zaden en deels hybride zaden)
• De Beersche Hoeve (een klein aantal van hun zaden verkopen ze via hun webshop)
• Oerzaad.nl
• Velt (zij kopen zaden voor al hun leden in zodat jij, als je lid wordt, op die manier zaadvaste rassen van de hier genoemde aanbieders kunt kopen)
• Vitale rassen.be
• Bingenheimer Saatgut in Duitsland