De hamer en de timmerman
Abraham Maslow had een quote over een hamer en een timmerman. Als je als timmerman alleen een hamer hebt, dan denk je dat je alles met die hamer kunt oplossen. Er zit ook niks anders op. Met andere woorden: als je je focust op één ding zie je heel veel andere mogelijkheden niet meer.
In meerdere Corona persconferenties werd de hamer ook daadwerkelijk genoemd: we hadden een hamer nodig om het virus plat te slaan. De hamer lijkt in dit geval onze enorme focus op vaccinaties. Hoe jammer is het dat het 'intrinsiek versterken' van onze veerkracht zelfs na twee jaar nog steeds geen aandachtspunt is. Veerkracht en gezondheid zijn voor een groot deel afhankelijk van factoren als voeding, leefstijl (ontspanning, beweging, slaap, sociale omgeving) en onze fysieke omgeving, natuur en milieu. Je kunt me uitlachen om mijn naïviteit maar serieus: ik had gedacht dat er 12 november 2021 kwartjes zouden vallen. Dat we ònze gezondheidstoestand ook zouden koppelen aan die van de aarde en het milieu.
Vier manieren om met een virus om te gaan
De afgelopen jaren zijn er t.a.v. Covid-19 vier benaderingen overwogen om met het virus om te gaan en/of om de nadelige effecten van virale blootstelling te verminderen. Concreet zijn het deze vier maatregelen, zie ook dit artikel:
- het beperken van blootstelling aan virussen door mondkapjes, 1,5 meter afstand, lockdowns etc;
- het verstrekken van anti-virale geneesmiddelen;
- het ontwikkelen van vaccins om de infectie te voorkomen of te verminderen;
- het intrinsiek versterken van het immuunsysteem.
Hiervan hebben we er 2 ingezet. Omdat virussen in veel gevallen niet alleen acute problemen opleveren maar kunnen uitmonden in chronische ziekten (zie deze link) is het raadzaam om zeker aan punt 4 te werken: het intrinsiek versterken van je immuunsysteem. In plaats van te kiezen voor een aanpak met 4 poten onder de tafel, zet de politiek steeds krachtiger in op vaccineren. Gepensioneerd huisarts Michael Smulders uit Den Bosch zegt in dit artikel: "Zelfs al is (op korte termijn) vaccinatie een krachtig middel, de overheid maakte een kardinale fout door bij een groot probleem één campagne te promoten ten koste van drie andere." Wie weet is dit mede omdat we blijven hangen in absolute cijfers die menigeen angst inboezemen. Zie deze publicatie van Artsencollectief.
Gezondheid = veerkracht
Over het intrinsiek versterken van het immuunsysteem is wereldwijd veel consensus. Het is algemeen aanvaard dat gezondheid met veerkracht te maken heeft. Ook dat onze veerkracht/gezondheid onlosmakelijk verbonden is met de gezondheid van onze omgeving/natuur en milieu*. Sinds de uitbraak werd ook steeds duidelijker dat een ‘poor diet’ (verarmd voedingspatroon) dat ons immuunsysteem verzwakt een duidelijke risicofactor is voor de ernst waarmee virussen gepaard kunnen gaan. Maar daarmee tevens verbonden is aan het risico op chronische ziekten. En niet zo vreemd natuurlijk dat daardoor vooral mensen met een zwakkere sociaal economische status-die juist zijn aangewezen op een poor diet- de grootste risico's lopen.(*) Ook wordt een 'verarmd voedingspatroon' in verband met overgewicht gebracht. En overgewicht weer in verband met een ernstig verloop van Covid-19. (Althans bij mensen jonger dan 75 jaar.) Overgewicht gaat namelijk vaak gepaard met ondervoeding, aldus hoogleraar Gerjan Navis van Het UMCG:
"Door die ondervoeding ontstaan allerlei narigheden zoals chronische ziektes, een slechte conditie en medische zorg die minder resultaat boekt doordat patiënten niet herstellen".
12-11-2021
De dag waarop veel puzzelstukjes op hun plek vielen?
Juist daarom had ik rond en op 12 november iets anders verwacht. Wat vielen er toen, in mijn beleving, veel puzzelstukjes op hun plek:
- Het was de dag dat de klimaattop in Glasgow officieel ten einde kwam;
- New Delhi de lockdown in ging vanwege ernstige smog;
- De kippen hun lockdown verlengd zagen vanwege hun zoönose: de vogelgriep. En nog erger dan hun ophokplicht: op allerlei plekken werd er geruimd;
- Er een nieuwe persconferentie was en wij opnieuw in gedeeltelijke lockdown gingen.
Deze problemen los van elkaar blijven zien is bijzonder. De relatie tussen onze gezondheid en die van het milieu worden immers steeds duidelijker. Ook in het kader van Covid-19 zijn er duidelijke aanwijzingen* dat luchtverontreiniging de ernst en complicaties ervan laat toenemen. En het grote Inherit onderzoek (zie kader hieronder) is toch ook al jaren bekend? Dat zal toch niet in een la beland zijn?
*De slotzin van dit onderzoek was: “hoe eerder samenlevingen zich beginnen aan te passen en de CO2-uitstoot verminderen, hoe minder ze zullen lijden.”
Het grote Inherit onderzoek
Het Inherit onderzoeksproject (2016-2019) bestond uit milieu-, gezondheids- en gedragswetenschappers van 18 organisaties uit 12 Europese landen. Zij erkenden de grote verbondenheid tussen milieu-, gezondheids- en ongelijkheidskwesties en de dringende noodzaak om deze aan te pakken.
Deze wetenschappers maken zich grote zorgen over het feit dat we onze eigen gezondheid niet koppelen aan die van het milieu. Dat we door de manier waarop we leven, bewegen en consumeren de gezondheidslimiet van het milieu en daarmee van onszelf steeds verder overschrijden. Hoewel dat voor elk mens geldt, zijn het vooral de zwakkeren in de samenleving die het sterkst getroffen worden. Inkomensongelijkheid en gezondheidsongelijkheid gaan immers vaak hand in hand.
Er zijn vier gebieden door hen aangesteld (groene ruimtes, energiezuinig wonen, actief vervoer en duurzaam voedsel) om onderstaande ‘drievoudige winsten’ een grote sprong voorwaarts te laten maken:
- goed voor het milieu
- goed voor de gezondheid
- aanpak van gezondheidsongelijkheid
Wanneer zien we het vijfde bordje tijdens een persconferentie?
Bij de eerste persconferenties waren er nog geen bordjes, en werd er gehamerd op afstand, handen kapot wassen etc. Toen kwamen de eerste drie op bovenstaande foto. En onder druk van Maurice de Hond kwam wellicht de vierde er ook: ventileren! “Maar ondertussen zitten we als een kikker in langzaam kokend water gevangen en blijven we maar meer van hetzelfde doen.” Aldus longarts David Prins in zijn post. Eigenlijk wat Einstein ook altijd al zei.
Wanneer gaan we dit vijfde bordje zien bij een persconferentie? Waar de nadruk gelegd wordt op voeding, leefstijl en natuur/milieu in relatie tot een gezond immuunsysteem. Voor oud en jong, ziek en gezond, gevaccineerd of ongevaccineerd. En als dit een brug te ver is voor ons demissionaire kabinet: laten we het dan zelf gaan oppakken. Ik snap dat veel mensen zullen zeggen dat een collectieve aanpak effectiever is, maar niets doen en afwachten is zeker geen optie. Bovendien…..heel veel eenlingen kunnen wel degelijk het collectieve bewustzijn veranderen. “De cultuur van een samenleving wordt bepaald door het gemiddelde van de individuele bewustzijnsniveaus van alle mensen.” Een citaat van Cees Buisman in zijn boek ‘De mens is geen plaag’. En collectief een gezond bewustzijn lijkt belangrijker dan ooit!
Een prachtige uitspraak in dit kader is ook die van Annette in dit artikel van Maatschappij Wij: “De mens en de Aarde raken gezamenlijk burned out. Om het tij te keren moeten we leren doorvoelen dat we afhankelijk zijn van alles dat leeft én ons verantwoordelijkheidsgevoel voor het collectief terugvinden.”
Een optimaal werkend immuunsysteem, je beste vriend
Meer lezen wat je concreet kunt doen met je dagelijkse voeding? Ik schreef een artikel met 10 willekeurige tips wat iedereen kan doen aan zijn veerkracht en immuunsysteem. Optimaal gezond eten komt uit een gezonde bodem en uit een gezonde omgeving/gezond milieu. Voor je eigen gezondheid gaan betekent dus automatisch dat je gaat voor de gezondheid van de aarde.
Laten we gaan voor chronische gezondheid voor mens, dier en aarde
Ik heb, in verband met mijn magazine "Mooi Eten" dit jaar zoveel mooie mensen (o.a. koks) ontmoet. Mensen die hun hele passie, ziel en zaligheid leggen in de 'chronische gezondheid' van mens, dier, bodem, aarde en ons etensbord. “Eten is niet zo ingewikkeld als het voor veel mensen lijkt. Eet gewoon zoals de natuur het bedoeld heeft. Dus: zoveel mogelijk lokaal en met het seizoen mee. Wat zou dat veel voedselkilometers schelen. Laat pakjes, zakjes, en bewerkte producten met toegevoegde suikers en bewerkte vetten staan. Ga voor de pure en onbewerkte vorm. Verdiep je eens in hoe je lichaam en brein functioneren, dan wil je er ook goed voor zorgen.”
Uit mijn interview met Maatschappij Wij.
