Deja vu: ik had een klimaatcrisis
De afgelopen weken had ik het moeilijk. Ik moest alsmaar denken aan een, voor mij lastige, periode van 44 jaar geleden. Ik was toen veertien. Dagelijks deed mijn moeder een dappere poging: ‘Rien, wat is er met je? Wat zit je zo dwars, je bent stil en teruggetrokken, kun je het vertellen?’ Maar ik wist het niet, ik kon het zelf niet benoemen. Jaren later realiseerde ik me dat het kwam door een boek dat ik had gekregen voor mijn 14de verjaardag van onze buren, Jaap en Helga. Ik had een soort 'klimaatcrisis'. ‘Net een boek voor jou’ zeiden ze toen ik het cadeau kreeg. Het boek heette ‘Geef om de natuur’ (het boek is nog steeds te bestellen) en ik heb het in één adem uitgelezen. Het leek of mijn roze bril over het leven, de natuur en het milieu in een keer werd afgerukt: de mens was een destructief wezen en de natuur en het milieu verkeerden in groot gevaar. Er was geen tijd te verspillen omdat de natuur en het milieu aan onze nietsontziende economische expansiedrang zouden bezwijken. Ik denk dat het de passage in het nawoord was waar ik als tiener al die maanden over heb gepiekerd:
‘"Wij zijn allen mede-acteurs in een werelddrama
Ons gehele leven, hoe men het ook bekijkt, technisch, economisch, sociaal, cultureel, politiek of ethisch- is wezenlijk afhankelijk van de al of niet evenwichtige verhouding tussen de mens en de natuur in al haar geledingen. Als deze verhouding niet in orde is, als de mens zich ten opzichte van de natuur misdraagt als overheerser, uitbuiter of vernietiger, dan zal een betere maatschappij een volstrekte illusie blijven. Goed bedoelde wetgevingen en regeringsmaatregelen zullen dan falen."
44 jaar later
Inmiddels zijn we 44 jaar verder en had ik toch zo'n sterk gevoel van déjà vu. Het was ook net of ik al mijn energie en optimisme in een keer wegvloeide. En zeg het maar waardoor. Omdat de Coronacrisis nu al een jaar duurt, er steeds meer geleden wordt door én mensen én door bedrijven? Omdat we nog steeds de rol van ons immuunsysteem hierin ontkennen? Of omdat bij de stellige ontkenning van de bijwerkingen van het AstraZeneca-vaccin weer eens bleek dat Nederland (in eerste instantie dan) niets heeft met het voorzorgsprincipe? Ook niet als het gaat om hormoonverstorende stoffen trouwens. Dit deed me weer sterk denken aan deze Zembla uitzending in 2015. Voelde ik me somber en zorgelijk omdat er een kans is dat een oud-CDA-politicus -iemand van wie je mag aannemen dat goed rentmeesterschap over de aarde hem met de paplepel is ingegeven- naar Forum voor Democratie overstapt die hem wel zou zien zitten als minister van landbouw? En dan verdere intensivering van de landbouw ten koste van natuur&milieu aannemelijk zal zijn? Omdat de verkiezingszege lijkt uit te gaan naar partijen die werkelijk niets met de natuur, milieu en gezond voedsel hebben? Of was het omdat ik het steeds lastiger ga vinden om in het voorjaar op het platteland te wonen? Met de bollenpercelen (sterk verantwoordelijk voor het hoge gebruik aan bestrijdingsmiddelen in de Nederlandse landbouw), de gele glyfosaatakkers en de vele akkers die er na een flinke regenbui uitzien als een meer? Alles bij elkaar wierp het me behoorlijk terug naar mijn 14-jarige zelf.
Elke dag kunnen we kiezen
Van 15 t/m 17 maart mogen we weer kiezen. En we kunnen kiezen vòòr de wereld waarin we willen/mogen leven. Deze dagen denk ik regelmatig aan de gevleugelde woorden van Jan Terlouw die zegt dat de politiek pas iets doet als de burger het echt wil.
“Mensen moeten het eerst weten en dan willen. En als de mensen het willen, dan komt de politiek in actie.”
Jan Terlouw
Gelukkig kunnen we ook buiten verkiezingstijd met elke euro die we uitgeven een beetje stemmen voor de wereld waarin we willen leven.
En toch…..we weten natuurlijk erg veel. Elke week verschijnen er meer boeken, zijn er programma’s, opleidingen en podcasts waarin ons kennis wordt aangereikt. Zodat we goed geïnformeerd kunnen kiezen voor gezondheid van mens, dier, bodem en planeet. Wat weten we bijvoorbeeld veel over de relatie tussen gezondheidsklachten van de mens en de huidige manier van landbouw, zie deze uitzending van “de maaltijd van morgen & kringlooplandbouw”.
Willen we dan niet?
Willen we dan niet? Of gaat het misschien niet meer zozeer om kennis? Cees Buisman vraagt zich het volgende af in zijn boek ‘De mens is geen plaag’
“Heeft de onttovering van de wetenschap en technologie die alles rationaliseren en ons zekerheden in de vorm van technische oplossing voorspiegelen, ons bewustzijn en eigen wil weggevaagd? Daarom is nieuwe visie nodig die afdingt op het gezag en de almachtige status van de wetenschap waarin bewustzijn en zingeving geen rol spelen. Met als gevolg minder egocentrische mensen.”
Als dat zo is, is het misschien zelfs logisch dat deze onttovering ertoe geleid heeft dat we nog weinig compassie hebben met de aarde, de dieren, de planten, de natuur. En als dat klopt dan zit de oplossing in het opnieuw verbinden. Ons verbazen over winterpostelein die ‘ready to eat’ onder de sneeuw vandaan komt, de ongelooflijk ingenieuze manier waarop bijen hun voedsel kunnen vinden, gewassen die gortdroge en verzengende zomers overleven, zie mijn filmpje over quinoa, de pracht van een kool in zijn volle glorie, het aandoenlijke van een kuikentje dat uit de dop kruipt en bijna direct kan lopen, de ochtendzon die over een landschap gloort etc. Dan kun je toch niet anders dan respect, ontzag, bewondering en liefde voor de natuur en alles wat leeft voelen? Of het boek Venusian Kitchen: liefde en compassie voor voedsel straalt van de foto’s af. Dan zou je toch denken, verwachten, zeker weten dat iedereen dit wil koesteren, omarmen, beschermen en behouden? En dat dat verder gaat dan kiezen voor je eigen wereldje en verworvenheden?
Ik vind het fantastisch dat ik dit prachtige filmpje ‘sit back & listen’ over verwondering van Marieke de Zwaan als afsluiter mag gebruiken voor mijn blog.
Op naar de volgende 44 jaar
We zijn 44 jaar verder na de onheilstijdingen die ik in 1977 las. En de aarde is er nog. Gisteren was er een record aantal mensen bij de klimaatmars om, net als dit boek in 1977, de noodklok te luiden. Het is nog niet te laat en iedereen kan een steen verleggen in een rivier op aarde.
En ik? Ik ben geen 14 meer en heb me weer ontworsteld aan 'mijn klimaatcrisis'. Ik hoop zo dat we gaan stemmen met ons hart en dat gaan doen voor het grote geheel en niet alleen voor onze persoonlijke wensen. Dat we gaan stemmen op mensen die het beste met ons, de natuur en het milieu voorhebben. En dat ook werkelijk gaan uitdragen. Bovenal ook de moed hebben om, zoals 'de man in de arena’ van Brené Brown, te benoemen dat sommige van onze verworvenheden niet meer verenigbaar zijn met de gezondheid van mens, dier en aarde. Met gevaar voor het eigen politieke hoofd. Ik hoop dat we dat gaan belonen met onze stem.
Morgen lekker verder met onze prachtige plannen met betrekking tot Heerlijk Westerwolds Land waar 'gezondheidswaarde per hectare' voor mens, dier, bodem, natuur en milieu de rode draad vormen. En waar we ook dit jaar weer veel mensen hopen te 'begeisteren'. Door ze te laten zien, ervaren en proeven dat onze voedselkeuzes altijd een 'triple win' kunnen zijn: goed voor de gezondheid van de aarde, goed voor de menselijke gezondheid (nu en in de toekomst) & met aandacht voor een eerlijke verdeling voor iedereen. Wat een prachtige baan heb ik toch. Op naar de volgende 44 jaar.
