Geef elkaar een geschenk cadeau

We leven in een wereld waarin geschenken simpelweg voor het oprapen liggen. Toch geven we elkaar - uit goede bedoelingen en als gevolg van onze ongeschreven sociale normen - nog vaak cadeaus die niet uit ons hart komen en die onze gezondheid en die van de aarde geen goed doen. Zullen we elkaar zinvolle geschenken gaan geven en stoppen met lege cadeaus? Mooi voor de gever en de ontvanger: ook de ontvanger voelt ook dat het geen achteloos cadeau is maar een écht geschenk.

Ik weet niet hoe jij het nu ervaart als ontvanger of gever van een cadeau? Als ontvanger voel ik me er toch wel vaak ongemakkelijk bij. Heb ik een vlammende lezing gegeven over alle hormoonverstorende stoffen in ons eten en onze omgeving en krijg ik een bos bespoten rozen uit het buitenland. En laatst hield ik een vurig pleidooi voor gezond & lokaal eten en krijg ik een mand met werkelijk de meest ongezonde producten uit verweggistan. Ik geef het dan maar weer weg. Maar het voelt dan toch of ik er iemand anders mee ‘opzadel’. En weggooien als het dan al gemiddeld 30.000 kilometer heeft afgelegd doe je toch ook niet zomaar. Althans ik niet.

Ook dat geven is voor mij wel een issue: ik kan het gewoon niet over mijn hart verkrijgen om iemand iets te geven dat zijn gezondheid en die gezondheid van de aarde ondermijnt. Ook al zijn die cadeaus uiteraard goedbedoeld. Voor mij voelt het ‘not done’ om iemand die ziek is een doos zwaar gesuikerde chocolaatjes of andere ultra bewerkte 'lekkernijen' te geven. Laatst hoorde ik een jong stel in de trein de ‘cadeauperikelen’ voor hun vaders verjaardag uitwisselen: wat te geven aan iemand die alles al heeft? Beide besloten te doen wat ze al jaren gaven: aftershave en sokken. Tja, ik maak me daar uiteraard ook schuldig aan. En dan geef je maar wat. Maar het voelt nooit fijn. Ik voel me altijd vervelend als ik iets geef wat niet uit mijn hart komt, maar een gevolg is van onze ongeschreven sociale normen: je geeft iets cadeau als je ergens bent uitgenodigd, iets te vieren hebt, iemand wilt bedanken etc. Bij iemand die ik niet echt ken, kies ik dan voor iets waarvan ik weet dat het binnen onze sociale norm valt. Geef ik een cadeau, maar dat is geen geschenk. En dat is wel wat ik graag geef. Daarom geef ik aan bekenden vaak deze overheerlijke noten perentaart als cadeau. Ook heb ik laatst heel veel oude koekblikjes gekocht op een rommelmarkt. En die vul ik dan met deze overheerlijke nostalgische biscuitjes of met stukjes fruitleer. Wat voelt dat rijk om zoiets weg te geven. Ik maakte er onderstaand filmpje over. En geef vanaf januari 2023 in elke nieuwsbrief 2 van deze pakketten cadeau.

Vier mooie verhalen

Ik was hier al een tijd over aan het dubben. En toen kwamen er vier verhalen op mijn pad:

1. het verhaal van Robin Kimmerer in Vruchbare Aarde. Zij beschrijft precies wat ik voel. Als kind dacht ze dat definitie van een cadeau was; “iets dat je voor een ander maakt”. Voor degenen die haar boek “Een vlecht van heilig gras” al hebben gelezen is het natuurlijk niks nieuws. Voor mij eindigde mijn worsteling met cadeaus bij dit artikel. Hoe waar wat ze zegt: “We leven in een wereld vol geschenken die simpelweg voor het oprapen liggen. Als kind ervoer ik de wereld als een geschenkeconomie: goederen en diensten waren niet iets wat je moest kopen maar wat je cadeau kreeg van de aarde.” Dat gevoel herken ik zo. Een potje eigengemaakte rozenbotteljam aan iemand geven: ik weet hoeveel noeste arbeid onze vrijwilligers en ik erin hebben gestopt om ze te verzamelen, de pitjes te verwijderen en de jam te maken. Maar wat is er leuker om ‘te delen van de overvloed’? Ook de ontvanger voelt ook dat het geen achteloos cadeau is maar een écht geschenk. Wat zou het mooi zijn als we alles wat de aarde biedt weer als een wonder en geschenk zien. Robin noemt een voorbeeld van sokken of wilde aardbeien cadeau geven: “ Vreemd dat een voorwerp zo van aard kan veranderen door de manier waarop we het in handen krijgen; als geschenk of als handelsartikel. De gekochte sokken die mijn eigendom worden door ze te kopen of krijgen zorgen voor geen enkele verbintenis. Hoogstens tot een beleefd uitgewisseld ‘dankjewel’. Krijg ik sokken van mijn oma, helemaal zelfgebreid, dan ontstaat er een blijvende relatie. En ben ik er zuinig op. En maak ik weer een cadeau voor haar als zij jarig is.”

Zelf heb ik inmiddels een hele verzameling potjes om cadeau te geven: Geweckte groenten, mijn favoriete Afrikaanse Pompoensoep, heerlijk kruidenzout met wakame en onkruiden, heerlijke Mooie Start muesli uit mijn boek MOOI Leven, aardperen of pompoen in zoetzuur etc. Voelt als een enorme rijkdom om zulke mooie geschenken op voorraad te hebben. En wat heb ik er al een plezier aan beleefd door ze te telen, te verzamelen en te verwerken.  

2. We gaan ons ‘grote mensenbrein’ inschakelen

Ik ben al jaren fan van de boeken van filosoof Roman Kraznoric. En las kortgeleden ook zijn boek ‘De Goede voorouder”. Als je zijn boek leest kun je inderdaad bijna niet anders concluderen dat het te gek voor woorden is dat ons kortetermijndenken over voedsel, landbouw, consumeren, water, economie, politiek, energie etc. nog steeds de boventoon voert. De crisissen waar we mee te maken (gaan) hebben dwingen ons om te handelen. Omdat er anders gewoon geen leefbare toekomst meer is voor onze kinderen. Misschien haak je nu af omdat je denkt: ‘weer zo’n doemscenario boek’. Maar in mijn optiek is dat zeker niet zo: Wij, homo sapiens, hebben namelijk naast ons ‘korte termijn reptielenbrein’ (dat erg happy wordt van impulsiviteit, consumeren en beloningen) ook een lange-termijn-mensbrein. Die beseft dat wij onze welvaart en welzijn geschenk hebben gekregen door rentmeesterschap van de generaties voor ons. Dat wij weer het geschenk ‘leefbare aarde’ aan de generaties na ons moeten geven.

Zie mijn overzicht over deze breinen. Roman noemt ons korte-termijn-brein ons ‘marshmallow brein’ en ons lange-termijn-brein ons ‘eikeltjes brein’. Hoe zouden we ooit kathedralen gebouwd hebben (met bouwprocessen van soms honderden jaren) als we enkel ons korte-termijn-denken hadden gebruikt? Het leuke aan dit boek is dat hij zoveel voorbeelden geeft van de prachtige dingen die wij als mens hebben gecreëerd door ons mens//eikelbrein te gebruiken. Ook onze generatie kan bij alle belangrijke beslissingen het mensbrein laten domineren. Naast indrukwekkende verhalen heeft hij mooie tips en ideeën.

Als je een cadeau moet geven en je gaat afvragen: ‘zou ik, als ik als toekomstige generatie op deze aarde leef, blij worden door de keuze van dit geschenk?” Eigenlijk is het heel simpel zegt Roman: “Bejegen toekomstige generaties zoals u door vorige generaties bejegend had willen worden”. En dan vallen heel veel ‘weggooi’ of ‘prullaria cadeaus’ af.

3. Tijd voor andere verhalen, andere normen en waarden

We leven in een ‘verandering van tijdperk’ en niet in een ‘tijdperk van verandering’ (Jan Rotmans) en dat brengt veel crisissen, onzekerheden, angst, stress etc. met zich mee. Ook op financieel gebied. Ook daarom zou het in mijn optiek een goed idee zijn om elkaar zinvolle, eetbare, bruikbare en wezenlijke geschenken geven. Als we dan iets geven wat onze maag voedt, laten we dan ook direct onze geest voeden: “ Geef geen dingen die alleen de maag vullen en de geest honger laten leiden. Geef iets dat ze allebei voedt”. (Robin Kemmerer)

Dit tijdperk gaat, aldus dus Jan Rotmans, niet zozeer om kleine aanpassingen doen maar om wezenlijke veranderingen. Het is tijd voor andere verhalen, andere gewoontes en nieuwe sociale normen. Iedereen geeft wel eens iets cadeau: het is zo’n kleine en simpele verandering voor ons om die te veranderen door een eerlijk, duurzaam en lokaal geschenk te geven. Kleine verandering, maar wel eentje met grote impact voor de gezondheid van mens en planeet.

4. Welke economie wil je ondersteunen? De lokale of de mondiale?

Ook deze woorden van Jan Diek van Mansveld in zijn interview in The Optimist zijn zo logisch! Je koopgedrag is een uiting van ethiek. Over elke aankoop zouden we na moeten denken: “ Als ik een fles Coca-Cola koop, steun ik het mondiale Coca-Cola concern. Als ik de cola bij Albert Heijn koop, verdient AH daar ook aan, als ik de cola bij Total tankstation koop pikt Total een graantje mee. Als ik kaas koop bij De Groene Griffioen in Weesp steun ik Boy en Wendela die daar boeren. Als ik een boek koop via Bol.com verdient die eraan, als ik het boek door een plaatselijke boekhandel laat bestellen verdient die meer en Bol.com minder.Als ik bij de plaatselijke groenteboer, slager of bakker koop, steun ik hun bedrijf en draag ik er zo aan bij dat ze in mijn dorp kunnen blijven bestaan. Rijd ik een half uur verder naar een Maxi of Lidl, dan hebben de plaatselijke middenstanders het nakijken en ben ik een paar procent voordeliger uit wat de aankoop zelf betreft.”

Mijn geschenkdroom

Mijn grote droom is dat we onze sociale omgeving écht sociaal gaan inrichten, al van jongs af aan. Dat we ook de kinderen van nu weer wezenlijk voedsel en échte geschenken schenken en laten geven. Ik weet bijna zeker dat het het 'nieuwe normaal' kan worden dat we onze geliefden -en de mensen die aan onze zorg zijn toevertrouwd- eten en geschenken voorschotelen die respect hebben voor de gezondheid van de aarde en al wat leeft. Zullen we dus starten met DOEN? Mijn grootste geschenk zou zijn dat jij gelooft in deze droom van mij. En gaat meedoen.

Dus heb je een leuk verhaal en of een foto van een waar geschenk? Mail het ons dan via info@mooietenuitdelokaleketen.nl: wij bundelen ze graag om ze vervolgens te delen met de wereld. Dat moet wel aanstekelijk werken.