Je bent wat je eet. En wat je doet!

De professor waar ik les van had tijdens mijn kPNI opleiding (Klinische Psychische Neuro Immunologie) 20 jaar geleden zei altijd: “Als we de oorzaak van een ziekte of klacht niet weten, kunnen we de weg naar herstel niet vinden. Daarom moet je als zorgverlener altijd vragen naar ‘het waarom van het waarom van het waarom van het waarom. Waarom is iemand depressief, eindeloos moe zonder aanwijsbare redenen of chronisch ziek? Als je dit niet weet, ga je symptomen oplossen en niet de oorzaak. En symptomen oplossen…dat lost op de lange duur niets op. Wat moest ik aan deze woorden denken toen ik de afgelopen week de Tegenlicht documentaire Nederland Voedsel BV en de science fiction documentaire ‘Everything will change’ keek. Onze gezondheid is linea recta verbonden met de staat van de aarde, de bodem, de dieren, de planten, ons voedsel, de lucht en ons water. Als die niet gezond zijn, kunnen wij niet gezond zijn. De zorg zit aan zijn taks. De aarde zit aan zijn taks. Onze gezondheid zit aan zijn taks. Als we ziekte in de kern willen aanpakken, dan moeten we aan de oorzaak werken: de aarde weer regenereren. Tijd voor andere oplossingen, hoop, nieuwe vaardigheden, nieuwe verhalen en respect voor alles wat leeft.

De aarde zit aan zijn taks, onze gezondheid en de zorg zitten aan hun taks

Als ons eten van een niet-vitale uitgeputte bodem, dieren of planten afkomstig is, is het dan heel vreemd dat we zelf niet gezond blijven? “Wij zijn immers ook wat ons eten at”. We zijn vaak zo ver van ons voedsel vervreemd dat we niet eens meer weten dat het gros van ons voedsel uit een uitgeputte bodem komt. En beseffen vaak niet eens dat veel dieren gevoerd worden of met veelal buitenlandse monoculturen - soja, mais en graan -of met reststromen zonder wezenlijke voedingswaarde. Een uitgeputte aarde geeft logischerwijs ook fysiek, hormonaal, emotioneel en mentaal, uitgeputte mensen. Of zoals huisarts Eric Boydens het treffend zegt in zijn boek: "Een opgebrande aarde geeft opgebrande mensen". We hebben inmiddels zo’n zorginfarct door de enorme toename van zieke mensen op alle fronten, dat zorgverzekeraars eind 2022 zeggen dat niet iedereen meer geholpen kan worden. Eigenlijk is de aarde de grootste patiënt, aldus Eric. De aarde heeft dringend onze ziektezorg nodig.

Nederland Voedselland

Ik weet niet of je de Tegenlicht documentaire Nederland Voedsel BV hebt gezien? Ook voor wie zich al flink in voedselland heeft verdiept, is deze ontluisterend. Of zoals de documentairemaker Karib zelf zegt: “Verbijsterend”. Hoe is het mogelijk dat we in zo’n dichtbevolkt land als Nederland voor tonnen voedsel exporteren en tegelijkertijd het voedsel voor ons eigen bord importeren? Zie kader hieronder. ‘Het waarom’ snappen is niet ingewikkeld; het draait om winst, groei, efficiëntie en uniformiteit van voedsel. De gevolgen hiervan zijn groot: de teloorgang van ons landschap, onze bodem, de risico’s op door landbouwhuisdieren overdraagbare ziekten, verlies van waterkwaliteit en biodiversiteit nemen we voor lief. We zijn immers zo succesvol in de export van landbouwgewassen, groenten, bollen en zaden dat we volgens ons narratief de tweede exporteur van de wereld zijn. Dat zijn we overigens volgens velen niet. Zoals Michiel Korthals in zijn boek “Eetbare natuur” zegt: “De Nederlandse landbouw is als een keizer zonder kleren. We zijn geen grote speler want we leveren slechts 0,4% van de wereldproductie. De echte grote spelers bepalen de prijzen van veevoer en het eindproduct. De Nederlandse boer is een machteloos speeltje in hun handen, terwijl we wel volgepropt zijn met landbouwhuisdieren en hun uitstoot”.

We gaan prat op onze status en zoals de documentaire ook liet zien: we zijn er best trots op, als je kijkt naar de gretigheid waarmee deze bedrijven hun verhaal deden op camera. Ook het voeren van dieren met reststromen klinkt heel positief. Maar is dat wel zo? Nederland is de grootste voedselverspiller van Europa (de consument is voor circa 1/3 van onze verspilling van 2 miljard kilo voedsel per jaar verantwoordelijk, de voedselindustrie en horeca voor de rest). Als tompoezen, donuts, slagroomtaarten en allerlei ander processed food bovendien voor mensen een van de grote oorzaken van onze huidige ziektebeelden en overgewicht zijn, dan zal dat voor dieren niet anders zijn.

Los daarvan: onze grootste exportproducten zorgen in ons kleine postzegellandje voor heel wat lasten. De meest geëxporteerde gewassen als bollen, lelies en uien zijn ook de gewassen waar de meeste bestrijdingsmiddelen op worden gebruikt. En die kunnen niet alleen in de natuur en het milieu voor heel wat last zorgen, maar ook bij mens en dier voor heel wat klachten zorgen. En we tellen niet mee dat onze ‘efficiënte landbouw’ een oppervlak van 4x Nederland in het buitenland gebruikt om deze enorme export voor elkaar te krijgen. De milieuschade die we aanrichten waardoor steeds meer mensen honger hebben of hun eigen land moeten ontvluchten, rekenen we ook niet mee. Alleen al de voedselkilometers lijken debet aan bijna 20% van de wereldwijde totale CO-2 uitstoot. (wat overigens niet wil zeggen dat per definitie lokaal voedsel altijd een lage voetafdruk heeft) Voor wie dit ‘ver van zijn bed’ lijkt, het is niet ver van ons ziektebed. Over de gevolgen van onze landbouw in relatie tot onze eigen gezondheid schreef ik een drieluik. Die kun je hier lezen (inclusief de bronnen/referenties):

1. Bodemuitputting = Uitputting van onze gezondheid.
2. Bodemuitputting = verstoring van onze hormoonbalans
3. Bodemuitputting = uitputting van je brein

Uit de illusie van machteloosheid

Mooie woorden van Jan Rotmans, in zijn boek omarm de chaos: 'Laten we uit de illusie van machteloosheid stappen'. We zijn niet machteloos: met elke hap die je in je mond stopt, kun je bijdragen aan de oplossing. 

Stap 1 is: onze gezondheid op nr. 1 zetten met gezond voedsel, voor onszelf en ons gezin. Dan valt er automatisch al heel wat voedsel van ons bord omdat het niet voedt maar vult. Zelf je ten maken betekent weer sturing geven aan onze gezondheid, weer baas in eigen buik worden. Met mes en vork kunnen we een prachtige shift maken: Kiezen we voor lokaal, duurzaam voedsel uit onze eigen omgeving, dan is dat mooi voor de boer die zijn bodem koestert en elke dag bezig is om de natuur te regeneren. Die bovendien trots is op zijn product omdat het in zijn eigen omgeving wordt gegeten. 

Stap 2: laten we beginnen met deze boeren en telers te ondersteunen. In elke regio van Nederland zijn er inmiddels allerlei mogelijkheden. Zie de uitgebreide lijst met mogelijkheden in mijn blog ‘Zullen we weer verliefd worden?

En natuurlijk hebben de sceptici gelijk als ze zeggen dat Nederland haar burgers niet kan voeden. Dat klopt als we zo blijven eten en verspillen als we nu doen. Maar we gaan onze gezondheid immers op 1 zetten, dus gaan we anders eten. Met andere (h)eerlijkheden op je bord kunnen we echt heel veel van eigen bodem eten. Meer plantaardig eiwit, meer oergranen, meer groenten en fruit van eigen bodem i.p.v. de vele exoten die we nu eten etc. Goed voor onze gezondheid, goed voor die van de aarde.

Je bent ook wat je doet!

Gezamenlijk hebben we de verantwoordelijkheid voor Moeder Aarde. Gezamenlijk kunnen we onze schouders eronder zetten om de aarde weer te regenereren. Dat heeft niet alleen veel meer effect, het voelt ook veel ‘lichter’ als we allemaal iets doen. En wat geeft het een ongelooflijk goed gevoel om ergens mee bezig ze zijn dat het leven & gezondheid centraal stelt. Regeneratie betekent: het leven weer centraal stellen in elke beslissing en daad. Dat hoeft uiteraard niet enkel op het gebied van voedsel te zijn. Kijk maar eens naar de 101 tips van MaatschappijWij waar iedereen elke dag mee aan de slag kan. Hoe klein je stap ook is, elke stap is er een.

“Soms denken mensen dat hun keuze geen verschil maakt. Maar wiens keuze maakt dan wel een verschil? Iedere verandering begint met één persoon, net zoals dat ieder leven met één cel begint.” (Paul Hawken/Regeneration)

Voeding van regeneratieve boeren eten is een oplossing waar we heel snel mooie stappen mee kunnen zetten. En dat is belangrijk, de tijd dringt. Voor zowel Moeder Aarde als voor onze boeren, telers en producenten. Het is fantastisch dat er inmiddels zoveel initiatieven en mogelijkheden zijn. Als je lokaal wilt eten, dan kun je al op zoveel plekken terecht. En anders kun je het rechtstreeks van de lokale boer, via Hofweb, aan huis laten bezorgen.

“We zijn niet alleen wat we eten maar ook wat we doen”, is mijn stellige overtuiging. Via mijn platform “MOOI Eten uit de lokale keten” ‘voeden’ we je graag wekelijks met mooie verhalen, initiatieven, anti-verspillingsacties, betaalbare tips, gezondheidstips etc. Dank als jij ons dan weer ‘voedt’ met jouw tips, ideeën etc. Dan gaan we echt doen en mooie stappen zetten. (Live vanaf 20-22-2022)

En misschien goed om te weten: ik heb geen enkel commercieel belang bij de bedrijven, producten of initiatieven die we op het platform "Mooi Eten uit de lokale keten' in de schijnwerpers gaan zetten. Ik doe dit voor onze gezamenlijke moeder. Die zo uitgeput is dat het de hoogste tijd is om voor haar te zorgen. Die zoals Eric Boydens zei: 'onze grootste patiënt '. De boeren en telers die alles doen om de aarde te regenereren en weer 'patiënt-af' te maken moeten we koesteren. Laten we hén belonen met onze steun als we onze euro’s aan voedsel uitgeven. Zo werken we direct aan de oorzaak van veel van onze eigen ziektebeelden.