Hooikoorts, ook wel allergische rhinitis genoemd. Het lijkt alsof er steeds meer mensen komen die last hebben van hooikoorts (inmiddels 1 op de 5 mensen) en/of andere allergieën. De symptomen van hooikoorts (jeukende neus, branderige ogen, hoofdpijn etc) zijn reacties van je immuunsysteem, dat voor zo’n 80% in je darmen zetelt. Mensen met hooikoorts hebben veel vaker een verstoorde darmgezondheid dan mensen zonder hooikoorts. Het lijkt dan ook logisch om hooikoorts vanuit de darmen aan te pakken. Een 'quick win' is er niet. Maar weer 'baas worden in eigen pan en buik' is werken aan de oorzaak en daarom voor iedereen met hooikoorts de moeite waard.

Quick wins zijn er niet voor hooikoortsklachten

Je las het al: ‘quick wins’ zijn er niet voor hooikoortsklachten. Langdurige investeringen in je gezondheid kunnen wel soelaas bieden. Hooikoorts heet officieel allergische rhinitis. Alles wat op ‘itis’ eindigt houdt in dat er een ontstekingsreactie mee gemoeid is. In het geval van hooikoorts betreft het een ontstekingsreactie van de slijmvliezen door een te heftige/extreme immuunreactie: stuifmeel van grassen, kruiden, bomen etc. zijn immers niet dusdanig bedreigend dat deze overreactie noodzakelijk is. Vaak hebben mensen die last van hooikoorts (dat zijn er inmiddels zo’n een op de vijf) ook andere allergieën, op bijvoorbeeld voedingsstoffen, huidproducten, huismijt/schimmels, huisdieren of andere stoffen in de lucht of in huis. Ook auto-immuunziekten, waarbij het immuunsysteem al verstoord is, kunnen gepaard met hooikoorts. In de periode dat mensen last hebben van hooikoorts, worden andere allergieën vaak ook erger. Het aantal allergieën, ook andere zoals huidklachten, neemt nog steeds toe. Bij babies van 0-1 jaar was de verhoging van het medicijngebruik in 2021 vooral het gevolg van medicijnen door allergische huid- en longklachten. Er is grote bezorgdheid dat op termijn alle kinderen allergische rhinitis zullen hebben. ‘Multifactoriële redenen worden al oorzaak genoemd: keizersnee-geboorten, minder borstvoeding, voedingsverandering (veel bewerkt voedsel met kleurstoffen, smaakversterkers, conserveermiddelen), leefstijl, leefomstandigheden (zoals te weinig buiten zijn, hoog stressniveau), (lucht)vervuiling en klimaatverandering. Het effect van pollen bijvoorbeeld, wordt versterkt door luchtverontreiniging.

Een hypothese voor de toename van allergieën

Onze darmen herbergen zo’n 1,5 kilo micro-organismen. Des te diverser qua soorten micro-organismen (vooral afhankelijk van hoe divers je eet) des te groter de kans dat deze organismen er in harmonie met elkaar leven en jouw gezondheid minutieus kunnen bewaken. Je darmen worden van de rest van je lichaam afgescheiden door een soort douane systeem: een soort wal (darmslijmvlies) van zeer dicht op elkaar ‘geplakte’ cellen die zorgen dat voedingsstoffen wél maar ongenode gasten (zoals milieutoxines, niet goed afgebroken voedingsstoffen (zoals eiwitten of histamine), toxines afkomstig van ziekmakende darmbacteriën, virussen etc) worden doorgelaten naar de bloedbaan. Helaas zijn, bij een steeds groter aantal mensen, deze slijmvliezen niet meer intact. De naam voor deze ongezonde conditie van het darmslijmvlies -en de gevolgen ervan-worden in de complementaire geneeskunde het ‘Leaky Gut Syndrome’ genoemd. Dit syndroom kan een scala aan oorzaken hebben. Denk aan chronische stress, het Westerse voedingspatroon, bepaalde medicijnen (antibiotica, maagzuurremmers, ontstekingsremmers etc) en bestrijdingsmiddelen als glyfosaat. Omdat zo’n 80% van je immuunsysteem in je darmen huist, reageert deze op deze ongewenste instroom van stoffen met ontstekings- en immuunreacties. Daardoor kan het ook een scala aan gevolgen hebben. De klachten/ziektebeelden die met een lekke darm kunnen samenhangen hoeven zich overigens niet in je darmen te openbaren. Hooikoorts, (voedsel)allergieën en (voedsel)intoleranties, allergische huidklachten, auto-immuunziekten of ziekten van het brein zijn slechts een aantal van de veelvoorkomende klachten, aldus steeds meer onderzoeken.

Wat kun je doen met voeding?

Zoals je al las, kunnen er heel wat oorzaken zijn van een ‘leaky gut’. We kijken enkel naar de rol van voeding als het gaat om het voorkomen of herstellen van een ‘leaky gut’. Weet dat er veel meer oplossingen zijn dan de paar die hieronder genoemd worden. Wend je tot een natuurgeneeskundig/orthomoleculair arts/therapeut of een natuur diëtist als je er op eigen kracht niet uit komt. Een sterk verstoorde darm/ernstige allergieën krijg je in het gros van de gevallen niet alleen met een gezondere voeding en leefstijl weer in balans. In veel gevallen zullen er reparatie en herstelprocessen in je darm in werking worden gezet. En die zet je het best in werking onder deskundige begeleiding van een arts/therapeut/natuurvoedingsdietist.

1. Vezels, vezels, vezels

We eten nog steeds veel en veel te weinig vezels om onze gezonde darmbacteriën (zoals de ‘basisbewoners’ Lactobacillen, Bifidobacterien en Bateroides) van onze darm te vriend te houden. Deze leven van vezels. Niet de vezels uit zemelen maar de zogenaamde oplosbare vezels. Vooral die uit zo’n 200 gram fruit en 400-500 gram groente, aangevuld met volkoren granen, peulvruchten, noten, zaden, pitten kunnen wonderen doen. (Wel heel langzaam opbouwen overigens als je maar weinig vezels at.) Deze zorgen dat in onze darmen een gunstig klimaat heerst en er geen disbalans met ontstekingen en/of een leaky gut ontstaat. Hoe dit precies werkt kun je lezen in mijn artikel ‘disbalans in je darmen’ en in mijn artikel 'Vezels, vezels, vezels'. Of zie het plaatje hieronder hoe te weinig vezels tot allerlei allergische klachten kunnen leiden.

Van mensen met hooikoorts is bijvoorbeeld bekend dat ze veel minder Bifidobacterien hebben. Een gezonde darm zorgt namelijk ook dat een overmaat aan histamine wordt afgebroken: teveel histamine draagt bij aan een ‘leaky gut’. De oplossing om Bifidobacteriën te laten gedijen lijkt uiterst simpel: vezels, vezels, vezels. Deze vezels worden door jouw gezonde darmbacteriën omgezet in stoffen als Boterzuur. Voldoende aanmaak van boterzuur, alleen mogelijk als we voldoende oplosbare vezels eten, lijkt het spreekwoordelijke ‘Ei van Columbus’ te zijn als het gaat om zowel gezonde darmslijmvliezen als de optimale gezondheid van ons lijf en ons brein. En voor het in toom houden van allergische klachten en ziektebeelden.

2. Vezels mét beschermende stoffen

Nog mooier zou het zijn als we kiezen voor vezels die ook direct beschermende stoffen (polyfenolen) aanmaken. Wetenschappers achten de kans reëel dat polyfenolen ‘fytiobiotica’ genoemd zullen gaan worden. Omdat ze net zo belangrijk zijn als vezels (prebiotica genoemd) om het milieu in onze darmen gunstig te houden. Alleen op die manier kunnen we de beschermende stoffen die we eten ook werkelijk benutten en opnemen. In het tabelletje hieronder zie je een paar specifieke vezels die zowel gezonde vezels als beschermende polyfenolen bevatten. Het zou zo mooi zijn als deze weer een plekje krijgen in onze dagelijkse voedingspatroon. Zeker bij hooikoorts, een groot deel van deze polyfenolen heeft namelijk anti-histamine eigenschappen.

3. Let op histamine in je eten en maak je eigen eten

Er zijn ongelooflijk veel lijsten, zoals deze, over voedingsmiddelen met histamine en/of histaminevrijmakers. Het zijn er veel en het is lastig om ze te vermijden. Kant-en-klaar voedsel kan vanwege de kleurstoffen, smaakversterkers, conserveringsmiddelen, emulgatoren etc. de histamine vrijzetting in je lichaam verhogen en daardoor verergering van klachten geven. Bovendien lijkt het steeds duidelijker dat kant en klaar/bewerkt voedsel een grote trigger is voor een leaky gut. Gewoon je eigen eten maken met volwaardige ingrediënten, zonder pakjes en zakjes/kant-en-klaar is voor veel mensen al voldoende om hun klachten te verminderen. En wie ontdek je een bijkomend voordeel: dat het zo leuk is om jouw darmbacteriën te (h)erkennen als je grootste vrienden. Voor goede vrienden gaan we vaak fluitend de keuken in om ze iets heerlijks voor te schotelen. Jouw darmbacteriën kunnen ongelooflijk veel voor jou doen als jij iets voor hen doet: écht, onbewerkt, divers, vezelrijk, duurzaam voedsel. En door zo te eten doe je direct weer iets moois voor de aarde. Zelfs een taart of andere feestelijke hapjes kunnen feestjes zijn voor zowel jouw gezondheid als die van de aarde. Maak bijvoorbeeld een muffins van zoete aardappel. Super lekker, zonder additieven en direct prachtig resistent zetmeel voor jouw darmbacteriën.

4. Aandacht voor specifieke voedingsstoffen

Onze darmslijmvliezen vormen eigenlijk een beetje ‘de puntjes op de I’ als het gaat om de opname van voedingsstoffen. Maar of je nu wel of geen ‘leaky gut’ of hooikoorts hebt, het is voor elk mens van wezenlijk belang om ‘leeg, industrieel voedsel’ zoveel mogelijk te vervangen door écht, onbewerkt, divers en duurzaam voedsel. Zie verder mijn artikel over ‘hidden hunger’

• Je vitamine D gehalte laten checken bij hooikoorts kan zinvol zijn. Mensen met zowel darmklachten als allergieën als hooikoorts, urticaria etc hebben vaker een vitamine D tekort dan mensen die hier niet aan leiden. Een anthistaminicum werkt ook beter als de vitamine D niveaus geoptimaliseerd worden.
• Vitamine A; eet daarom voldoende oranje voedingsmiddelen met bètacaroteen.(26)
• Zink (noten, pitten, zaden) Veel mensen met allergische rhinitis (en dermatitis) hebben lagere zinkniveaus dan gezonde mensen.  Zink een wezenlijk onderdeel van gezonde (darm)slijmvliezen: dus een zinktekort kan ook een leaky gut in de hand werken. Zie deze overheerlijke crunch die je over salades, soep of je ontbijt kunt strooien. Goed om te weten: door bijvoorbeeld bodemuitputting, raffinage van een groot deel van ons voedsel (denk aan volkorenmeel dat bloem wordt) en chronische stress hebben veel mensen onvoldoende zink tot hun beschikking.
• Voldoende eiwit/glutamine (waarvan maximaal 20 procent dierlijke eiwitten); Tahin, hüttenkäse, ricotta en ei-eiwit bevatten bijvoorbeeld veel glutamine (26)(27) 
• Probiotica (dagelijks bijvoorbeeld wat (water)kefir, yoghurt, kombucha) Let op dat je bij histamine klachten het aandeel gefermenteerd voedsel verder sterk beperkt. Juist rauwe gefermenteerde zuivel (kefir bijvoorbeeld) lijkt juist allergieën/allergische rhinitis te kunnen blussen (en te kunnen voorkomen als je op jonge leeftijd begint), vergeleken met gepasteuriseerde zuivel. Dus heb je last van allergieën, laat dan eens een maand alle gepasteuriseerde zuivel staan en eet met mate rauwe, gepasteuriseerde zuivel. Zie uitgebreide informatie in mijn artikel over kefir.
• Slijmhoudende voedingsmiddelen, zoals haver, lijnzaad, chiazaad 
• Er zijn er nog veel meer, zie verder onderaan mijn artikel Disbalans in je darmen.

5. Verkoelend voedsel kan helpen

Iedereen met allergische klachten weet dat de reacties zoals bij urticaria of hooikoorts met ‘hitte’ gepaard kunnen gaan. Gooi geen olie op het vuur met ‘heet’ eten. Maar kijk eens een paar weken of je met ‘verkoelend’ voedsel je prettiger voelt. Zie verder mijn artikel 'verwarmend en verkoelend voedsel.'

Bronvermelding:

https://www.rivm.nl/klimaat-en-gezondheid/allergenen

https://www.pw.nl/vaste-rubrie...

https://www.thelancet.com/journals/ebiom/article/PIIS2352-3964(15)30221-8/fulltext

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30580075/

Loren Cordain, S Boyd Eaton, Origins and evolution of the Western diet: health implications for the 21st century, Am J Clin Nutr 2005;81:341–54.

] H Usuda,T Okamoto, K Wada, Leaky Gut: Effect of Dietary Fiber and Fats on Microbiome and Intestinal Barrier. Int J Mol Sci. 2021 Jul; 22(14): 7613

A Cait, E Cardenas, Reduced genetic potential for butyrate fermentation in the gut microbiome of infants who develop allergic sensitization. Mechanisms of allergy/immunology| volume 144, issue 6, p1638-1647.e3, december 01, 2019

]J Carlos Espín, A González-Sarrías, FA Tomás-Barberán, The gut microbiota: A key factor in the therapeutic effects of (poly)phenols. Biochem Pharmacol . 2017 Sep 1;139:82-93

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31332549/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21789969/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5626772/

Z Zhu, B Zhu, Short‐chain fatty acids as a target for prevention against food allergy by regulatory T cells. JGH Open. 2019 Jun; 3(3): 190–195

Y Yang,JMi Oh, Polyphenols differentially inhibit degranulation of distinct subsets of vesicles in mast cells. Biochem J. 2013 Mar 15; 450(3): 537–546

J Mlcek, T Jurikova. Quercetin and Its Anti-Allergic Immune Response

M.K. Zinöcker, I. A. Lindseth The Western Diet–Microbiome-Host Interaction and Its Role in Metabolic Disease. Nutrients. 2018 Mar; 10(3): 365

L. A Bolte, A. Vich Vila, F. Imhann, Long-term dietary patterns are associated with pro-inflammatory and anti-inflammatory features of the gut microbiome, Meta-Analysis Gut . 2021 Jul;70(7):1287-1298

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2599996/

M. Schink, PC. Konturek, E Tietz et all, Microbial patterns in patients with histamine intolerance. Journal of Physiology and Pharmacology 2018, 69, 4, 579-593

A Lerner, T Matthias, Changes in intestinal tight junction permeability associated with industrial food additives explain the rising incidence of autoimmune disease. Autoimmun Rev. 2015 Jun;14(6):479-89

] MS Desai, AM Seekatz, A Dietary Fiber-Deprived Gut Microbiota Degrades the Colonic Mucus Barrier and Enhances Pathogen Susceptibility. Cell . 2016 Nov 17;167(5):1339-1353.e21