Rode klaver (Trifolium Pratense) en jouw hormonen
Wat goed is voor de bodem en de aarde is ook goed voor de mens. Wij zijn immers ook ‘wat ons eten at’. Des te gezonder de bodem en de omgeving van ons voedsel, des te beter dat voedsel onze gezondheid in goede banen kan leiden. Rode klaver is in dit opzicht een bijzondere topper voor mens en planeet.
Voor de bodem/aarde
De plant kan stikstof uit de lucht in de bodem omzetten tot stikstof die de plant kan opnemen. Natuurlijke ‘kunstmest’ dus eigenlijk. Nog steeds krijgt het gros van de gewassen stikstof via kunstmest. Kunstmest heeft flink wat gevolgen voor zowel de bodem als onze gezondheid. Zie verder mijn artikel ‘Leg de bodem onder je gezondheid’. Wist je trouwens dat kunstmest ook onder de groep van xenobiotica valt? Hormoonverstorende stoffen die verstrekkende gevolgen voor vooral onze hormonale en breingezondheid kunnen hebben.
Los van deze stikstof bindingscapaciteit verbetert klaver het bodemleven. En dat zorgt ook weer voor gezonder voedsel. Een gezond ondergronds leger aan micro-organismen in de bodem zorgt dat de plant optimaal voedingsstoffen kan opnemen. Voedingsstoffen die wij nodig hebben voor alle processen en functies in ons lichaam. Zie uitgebreide informatie in mijn boek ‘Je Brein Vitaal – met elke hap een gezonde stap’.
Voor de mens
Rode klaver is van oudsher een middel voor typische ‘vrouwenklachten’. Zo werd het bijvoorbeeld gebruikt tegen witte vloed. Maar ook om voorjaarsmoeheid te verdrijven en bij klachten van de luchtwegen (hoest, slijm, benauwdheid etc)
Het bevat vitamine A, B, C, E & K, calcium, ijzer, magnesium, fosfor, kalium, zink, caroteen, chlorofyl, aminozuren en eiwitten.
Huidige toepassingen
- Rode klaver is rijk aan isoflavonen, fyto-oestrogenen met een zogenaamd modulerend effect op de hormoonbalans: ze remmen een overmaat aan oestrogeen maar kunnen ook bij een tekort aan oestrogeen als ‘oestrogeen vervanger’ optreden.
- Het stimuleert dan ook het denkvermogen en de botvorming. (1) En helpt botverlies in de menopauze te voorkomen. (2)
- Fyto-oestrogenen* kunnen mogelijk de aanmaak van SHBG in de lever verhogen. (3) Dit seks-hormoon-bindende-globuline zorgt dat oestrogenen in ons bloed wordt gebonden (niet vrij zijn) zodat deze niet hun boodschap af kunnen geven aan onze cellen. Zo werken ze mogelijk preventief voor het gros van de hormonale klachten: deze hebben in heel veel gevallen te maken met een teveel aan oestrogenen (zie verder mijn boek Alles draait om je Hormonen)
Ook kunnen ze om die reden mogelijk verlichting bieden bij klachten als opvliegers. (3)
De fyto-oestrogenen in rode klaver zijn:
Isoflavonen. Deze zitten tevens in lijnzaad, alfalfa, soja, fenegriek, zilverkaars
Coumestanen: Deze zitten tevens in alfalfa, lima-, mung- en sojakiemen of -bonen, granaatappelpitolie
Lijnzaad crackers (uit mijn boek 'Je Brein Vitaal'. Lijnzaad biedt op veel fronten ondersteuning voor onze hormonale en brein gezondheid: door zijn vezels, fyto-oestrogenen, Omega 3 vetzuren en het vermogen om SHBG in goede banen te leiden. Bovendien zijn het heerlijke crackers en zeer eenvoudig te maken.
- Het verlaagt bloedvetten/cholesterol (zowel totaal als LDL cholesterol) En zou daarmee preventieve bijdrage kunnen leveren aan het ontstaan van hart-en-vaatziekten. (4)
- Het werkt als antioxidant (zodat bijvoorbeeld cholesterol bijvoorbeeld niet oxideert) Het zou ook oxidatieve schade aan ons DNA voorkomen. Bovendien zou het ontstekingsremmend kunnen werken omdat het vrije radicalen zou kunnen wegvangen/de werking van het antioxidant enzym SOD zou verhogen. (5)(6) Zie verder het artikel over leverontgifting waarom de aanmaak van deze antioxidant enzymen zo belangrijk is.
- Het fungeert als zogenaamde aromataseremmer. (7) Zie kader
Aromataseremmers
Aromataseremmers zijn stoffen die de aanmaak van oestrogeen uit androgenen als testosteron afremmen. Bij een overmaat aan oestrogeen ten opzichte van progesteron of testosteron spreken we van oestrogeendominantie. Een groot deel van de hormonale klachten, ziekten en kankers heeft hiermee te maken. Zie de afbeelding hieronder.
Oorzaken van een verhoogde aromataseactiviteit (en dus te veel oestrogeenaanmaak) zijn onder andere:
- veroudering
- zinktekorten
- overgewicht (met name in de buikstreek)
- insulineresistentie
- xeno-oestrogenen
- buikvet
- verstoorde leverfunctie
- te veel rood vlees
- teveel snelle koolhydraten/melk/alcohol
- laaggradige ontstekingen
In de andropauze en menopauze wordt er hoe dan ook meer testosteron omgezet in oestrogeen. Dan zijn aromataseremmers/modulators extra belangrijk.
Bronnen van aromataseremmers
- groene thee en zwarte thee;
- resveratrol in rode wijn en druiven;
- quercetine in appels, druiven en uien;
- genisteïne in soja;
- citrusflavonoïden in grapefruit en citrus;
- oleuropeïne in olijfolie;
- vitamine D;
- melatonine;
- brandnetel (urtica dioica);
- lignanen in bijvoorbeeld lijnzaad;
- biochinin A in rode klaver;
- isoliquiritigen in zoethout;
- hesperidine met name in schil van citrusvruchten;
- apigenine in peterselie, selderie, munt en kamille;
- ellaginezuur in o.a. granaatappels, frambozen en aardbeien;
- zink (in oesters, pompoenpitten en zonnebloempitten);
Mocht je aromataseremmers als medicijn gebruiken, dan kun je deze voedingsmiddelen in normale doseringen eten. Bij gebruik van deze medicatie is het ook belangrijk om regelmatig je vitamine D gehalte te laten meten.
Bij alle klachten en ziekten waar oestrogeendominantie een rol speelt, is modulatie van aromatase dus noodzakelijk. Vandaar dat aromataseremmers in zo veel van mijn recepten als ingrediënt zijn opgenomen. De meeste aromatase komt voor in vetweefsel, de hersenen en de lever.
Toepassingen
- De bloemetjes zijn prachtig in een salade. Zie bijvoorbeeld dit overheerlijke recept: hippe zomerse rode bietensalade
- De blaadjes kun je drogen als thee of mee blancheren met bijvoorbeeld spinazie.
- Je kunt er heerlijke kiemen mee maken (gebruik altijd biologisch kiemzaad) Rode klaver is een perfect kiemzaad. Binnen een paar dagen heb je heerlijke kiemen. Ze zijn niet heel uitgesproken qua smaak en daardoor in veel gerechten te verwerken.
- Je kunt blad en bloemen heerlijk in pesto’s verwerken. Zie bijvoorbeeld dit voorbeeld van deze groene pesto.
- Het is te koop als tinctuur, capsule of tablet om in te zetten bij overgangsklachten. (Check de verpakking dat er niet allerlei E-nummers in zitten)
Op de foto hierboven zijn de bloemen van rode klaver in een salade verwerkt. Een lust voor het oog en ze zijn nog lekker ook. Op de foto hiernaast rode klaver kiemen. Zeer eenvoudig te maken, ze mislukken eigenlijk nooit.
Overdaad schaadt
Wat voor elk voedingsmiddel geldt, geldt uiteraard ook voor rode klaver. Teveel kan zich tegen je keren. Van rode klaver is een voorbeeld bekend van schapen, die in Australie op een klaverrijke weide liepen. De rammen kregen ‘klaverziekte’ door de grote hoeveelheden stoffen in klaver met een oestrogene werking. Het leidde tot onvruchtbaarheid van de rammen.
Bovendien kan een overmaat een bloedverdunnende werking hebben. Dus oppassen als je bloedverdunners gebruikt.
Voorwaarde voor een goede werking van fyto-oestrogenen als rode klaver
Het is belangrijk om te weten dat fyto-oestrogenen uit bijvoorbeeld rode klaver moeten worden omgezet in onze darmen voor ze hun heilzame hormonale werking kunnen uitoefenen. Die factoren kun je positief beïnvloeden door
- Optimaal voor darmflora te zorgen door volop variatie, vezels, onbewerkt voedsel te eten. Zie verder mijn artikel darmgezondheid.
- Het gebruik van antibiotica te minimaliseren (nee uiteraard niet de kuur van de dokter als die nodig is, maar uit voeding. Vooral Noorse kweekzalm, kweekvis uit verre landen en kip uit de bio-industrie kunnen flink wat antibiotica bevatten.
- Je voeding uit veel meer plantaardig dan uit dierlijk voedsel te laten bestaan.
Over de auteur van dit artikel
Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het inspireren van mensen om te kiezen voor onbewerkt, gezond, duurzaam en divers voedsel via haar boeken, lezingen, platforms, magazines en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven.
- Weten van (h)eerlijk eten 1
- Weten van (h)eerlijk eten deel 2
- Alles draait om je Hormonen
- Op weg naar meer energie
- Je Brein vitaal - met elke hap een gezonde stap
- Mooi Eten
- Mooi Eten/Mooi Leven
(H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alles wat ze schrijft de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeert ze grotendeels in hun biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Door een boek te kopen of cadeau te geven ondersteun je niet alleen haar gedachtengoed maar maak je het ook mogelijk dat Rineke volledig onafhankelijk van subsidies, adverteerders of financiers haar jarenlange kennis gratis kan blijven delen.
Bronnen
- Botanical and Dietary Supplements for Menopausal Symptoms: What Works, What Doesn’t. Stacie E. Geller, Ph.D., Associate Professor and Laura Studee, MPH
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27710141/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26693407/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16181020/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32326385/
- nog toevoegen
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17761019/
