Schildklier, voeding & leefstijl bij een te lage werking
De schildklier: een klein orgaan met grote gevolgen als het niet goed functioneert. Dit artikel gaat niet zozeer over de specifieke schildklierziekten maar vooral ook om de vele onbegrepen schildklierproblemen. Bij veel mensen wordt de diagnose van een schildklierprobleem niet gesteld: vaak omdat de schildklier zelf niet 'ziek' is, de bloedwaardes (vaak) in orde lijken maar er allerlei andere (hormonale) oorzaken of omstandigheden zijn waardoor de schildklier uit balans of onder-actief raakt. Men heeft deze klachten waarbij de schildklier zelf niet ziek is, de naam Non Thyroid Ilness Syndrome gegeven (NTIS) Dit syndroom heeft, net als schildklierziekten, verstrekkende gevolgen op veel fronten. Dat ik juist hierop in ga is omdat hier met voeding en leefstijl veel winst te behalen is. NTIS is namelijk vaak een aanpassingsreactie van ons lichaam op een stressvolle/of chronisch onwenselijke situatie.
Veel mensen kennen de belangrijkste hormonen van de schildklier wel: TSH, T4 en T3 wel en ook deze belangrijke functie van de schildklier: als stofwisselingsorgaan die onze energieaanmaak uit voeding en zuurstof in elke lichaamscel regelt. En dat klopt! Maar onze schildklier regelt zoveel meer. Vandaar dat een onderactiviteit van de schildklier zoveel impact kan hebben op je kwaliteit van leven. In dit artikel algemene richtlijnen waar je iets aan kunt hebben, of de diagnose nu wel of niet gesteld is.
Waar zorgt onze schildklier allemaal voor? Onder andere dit:
- een constante, optimale temperatuur en bestendigheid tegen temperatuurschommelingen;
- de energieaanmaak op celniveau en daarmee op ons totale vitaliteit;
- de pompkracht van ons hart en een normale vaatverwijding
- de aanmaak van neurotransmitters als serotonine, dopamine, adrenaline etc.
- enzymen die de snelheid en effectiviteit van onder andere spijsvertering regelen;
- de ontwikkeling van de foetus of baby;
- de groeisnelheid van kinderen:
- de aanleg van myelineschedes en de aanmaak van nieuwe neuronen in onze hersenen.
- onze vruchtbaarheid
Gezonde cellen, altijd de basis van onze gezondheid
Steeds vaker wordt bij allerlei klachten, bijvoorbeeld hartklachten maar ook bij onvruchtbaarheid de oorzaak in een verstoorde schildklierfunctie gevonden. (1)(1a) En dat is niet zo vreemd omdat de basis van onze gezondheid ligt in gezonde cellen die onder andere zorgen voor een optimale energieproductie. Eén van de oorzaken van een onderactiviteit van de schildklier is, dat bij een te lage temperatuur, onze enzymen niet meer werken. Bij elke graad afwijking van onze optimale lichaamstemperatuur loopt de enzymcapaciteit in onze cellen met 10 tot 20% terug* en daalt o.a. de energieaanmaak en reparatiekracht in/van onze cellen. Bovendien, en dan wordt het opeens heel logisch dat elk probleem met de energieaanmaak op celniveau ook een hormonaal probleem met zich meebrengt, wordt de grondstof van al onze (geslachts)hormonen (pregenolon) in onze mitochondriën in onze cellen aangemaakt. Zie verder het hoofdstuk uit mijn boek 'Energie aanmaken, hoe gaat dat eigenlijk in mijn boek 'Alles draait om je hormonen'. Omdat een gezonde schildklier op mitochondriaal niveau in onze cellen de energieaanmaak bepaalt begrijp je vast dat een te trage schildklier voor onnoemelijk veel klachten en symptomen kan zorgen, hoe gezond je verder ook leeft en eet. Te weinig schildklierhormoon (T3) kan zelfs het herstel bij bij hartaandoeningen belemmeren(1a): er is dan immers nog meer energie nodig! Alles wat met gezondheid en ziekte te maken heeft een relatie met de kwaliteit van onze cellen. En onze schildklierhormonen (vooral T3) spelen daar een hoofdrol in. Ons hart bestaat voor ca. 36% van zijn gewicht uit mitochondrien. Zenuwcellen hebben ca. 10.000 mitochondrien per cel. En eicellen nog veel meer. Los van de energieaanmaak zorgen gezonde cellen ook dat oude/kapotte cellen worden gerepareerd of geëlimineerd om ruimte te maken voor nieuwe/fitte cellen. Op die manier is het heel begrijpelijk dat een schildklier zoveel impact heeft op onze vitaliteit, gezondheid maar ook ziektes.
* Let op: ook een verstoord zuur/base evenwicht kan grote impact hebben. Bij een verstoorde PH werken enzymen namelijk ook niet meer optimaal. Dus logischerwijs kan ook een verstoord zuur/basen evenwicht de grondslag zijn voor schildklier verstoringen vanwege de verminderde enzymwerking.
Het klinkt misschien als simpele oplossing voor een serieus probleem maar divers, gezond, onbewerkt, vitaal/duurzaam en écht eten is de basis: alle voedingsstoffen moeten aanwezig zijn om onze cellen optimaal energie aan te laten maken. 'Stop alleen dingen in je mond met 100% voedingswaarde' is iets wat zeker opgaat voor je schildklier. Bewerkt industrieel voedsel, vaak 'leeg' & zonder wezenlijke voedingsstoffen vervangen door wezenlijk voedsel is de basisaanpak bij elke klacht. Ook/zeker bij de schildklier!
Kenmerken van een vertraagde schildklierwerking
In veel gevallen is een onder-activiteit van de schildklier niet in het bloed aantoonbaar (soms wel in urine- en/of door middel van een temperatuurtest) omdat de schildklier op zich ook niet 'ziek' is. Er kan om heel veel redenen een tekort aan werkzame schildklierhormonen zijn. Bijzonder is ook dat veel mensen die wel de diagnose subklinische hypothyreoïdie krijgen (hoog TSH en T4 vaak normaal), hun klachten niet zien verbeteren door medicatie.(17) Dat is ook de reden dat veel mensen geen medicatie meer krijgen, tenzij de TSH boven de 10 stijgt. Zeer veel mensen (met name vrouwen, zeker na/tijdens de overgang) hebben veel symptomen van een te lage schildklierfunctie, maar dit kan door regulier onderzoek (nog) niet aangetoond worden. Een heel kenmerkend symptoom van een vertraagde schildklier is de verlaagde ochtendtemperatuur. Zie de Barnes temperatuurtest. In bijlage C van mijn boek 'Alles draait om je hormonen', vind je ook veel andere kenmerken die op een trage schildklierwerking kunnen duiden. Ik noem er hier slechts een paar van de vele, los van de verlaagde ochtendtemperatuur en de logische vermoeidheid door de verminderde energieaanmaak:
- obstipatie ondanks een verder gezonde voeding- en leefstijl
- depressie (zonder logische oorzaak en/of die niet reageren op medicatie*)
- zeer gevoelig voor kou (vaak ook koude neuspunt)
- droge/ruwe huid
- gebrekkige wenkbrauwgroei
- krakende/hese stem
- vocht vasthouden (kenmerkend is bij de oogleden en in het gezicht)
- verminderde vruchtbaarheid
Eén van de belangrijke oorzaken dat klachten van een subklinische hypothyreoïdie niet reageren op medicatie is: de schildklier is geen autonoom orgaan maar is onderdeel van een complex samenspel tussen hormonen en wat er op celniveau gebeurt. Een niet goed functionerende de schildklier heeft invloed op alle andere hormoon systemen en vice versa alle hormonen op de schildklier. Daarom is een totaal aanpak van hormonen de meest logische stap om te zetten. Heb je veel klachten die kunnen duiden op een schildklierprobleem en is je ochtendtemperatuur inderdaad te laag, dan zou ik iedereen adviseren om én aanvullend onderzoek te laten doen (zeker als alleen TSH en T4 bepaald zijn) en/of zo te eten volgens de adviezen in dit artikel. Meerdere klachten die duiden op schildklierproblemen + een verlaagde ochtendtemperatuur zijn logischerwijs een duidelijker signaal dat de schildklier niet naar behoren werkt dan enkel de bloedwaardes.
Kortom, in veel gevallen is de schildklier inderdaad zelf niet ziek. En ligt de primaire oorzaak van klachten, passend bij hypothyreoïdie, ook niet bij de schildklier. Zoals je in dit artikel zult lezen vallen veel klachten van de schildklier onder de noemer NTIS (Non Thyroidal Illness Syndrome) en LTHS (Low Thyroid Hormone Syndrome) Vaak gelegen in het feit, dat niet het activerende T3 hormoon wordt aangemaakt, maar het hormoon rT3 dat de rem op de celstofwisseling zet. Zie uitleg verderop. Wordt deze situatie niet aangepakt dan kunnen er uiteindelijk primaire schildklierziektes ontstaan. Om de schildklier weer gezond te laten functioneren is het ALTIJD belangrijk om te begrijpen waarom de schildklier zijn taken niet naar behoren uitvoert. Hopelijk biedt dit artikel je heel wat handvatten.
*10-15% van de mensen met een depressie heeft een verlaagde schildklierwerking.
Niet gediagnosticeerde schildklierklachten
Het lijkt vreemd dat er veel mensen zijn die zich herkennen in de kenmerken die duiden op een onder-functie van de schildklier (hypothyreoïdie), terwijl ze niet de diagnose ‘trage schildklier’ krijgen. Dit heeft er enerzijds mee te maken dat schildklierklachten aspecifiek zijn, dus bij allerlei aandoeningen voor kunnen komen en anderzijds heeft het ook vaak met deze factoren te maken:
- Een schildklierprobleem kan gemakkelijk het gevolg zijn van allerlei andere hormonale klachten, zoals uitputting van de bijnieren door langdurige stress, oxidatieve stress, auto-immuunziekten, insulineresistentie, oestrogeendominantie, progesteron of testosteron-tekort of een niet ontdekt jodiumtekort. Ook bij chronische ontstekingen zie je vaak dat de schildklier een trage werking gaat krijgen. Alleen door de oorzaak te achterhalen en deze te behandelen, kun je de schildklier weer activeren. Dat veel vrouwen net na de bevalling of aan het begin van de overgang schildklierklachten krijgen, doet al vermoeden dat schildklierverstoringen te maken hebben met het hele hormonenorkest. Zie verder bij introductie in de wereld van je hormonen in mijn boek 'Alles draait om je hormonen'.
- Overbelasting van de lever, of dit nu door veel suikers, foute vetten, bloedsuiker-/insuline ontregeling, medicijnen of teveel (milieu)toxines komt is funest voor onze schildklier. Vooral in onze lever moet het 'onwerkzame' schildklierhormoon T4 worden omgezet in het werkzame T3. Als onze lever te zwaar belast wordt kan deze taak in het gedrang komen. Bovendien kan het actieve T3 (die de stofwisseling activeert) ook omgezet worden in rT3 (zet de rem op de stofwisseling) waardoor de energieaanmaak op celniveau sterk verlaagd wordt. Uitleg zie verderop in dit weetje. Helaas worden T3 en rT3 zelden bepaald. Hierdoor wordt de diagnose niet gesteld. Of , indien de diagnose wel wordt gesteld, volgt behandeling met schildkliermedicatie maar wordt de 'stoorzender' zelf niet behandeld. Doe voor je eigen inzicht eens deze schriftelijke zelftest om in te schatten hoe jouw lever is toegerust voor al zijn taken. Elke cel in je lichaam kan uit T4 het activerende T3 aanmaken maar ruim 80% vindt plaats in de lever.
- Er zijn erg ruime bandbreedtes afgesproken voor schildklierhormonen. TSH wordt bijvoorbeeld tot 4 à 5 akkoord bevonden, terwijl een TSH boven de 2 eigenlijk al een indicatie is dat de schildklierfunctie aan het vertragen is. Bovendien kan het moment waarop je geprikt maakt heel veel uitmaken: vaak wordt TSH gemeten en die kan binnen 24 uur tot ruim 60% schommelen. Hierdoor werd vaak de diagnose gemist bij mensen die 's middags geprikt werden.(15)
- Schildklierhormonen worden (net als alle andere hormonen) gebonden door zogenaamde bindingseiwitten. Hormonen die gebonden zijn hebben geen functie, vrije hormonen hebben dat wel. Alleen de vrije hormonen in het bloed kunnen taken verrichten. In het geval van schildklierhormonen zijn dit fT4 en fT3. Pas als je zowel de gebonden als vrije hormonen in kaart brengt heb je een duidelijk inzicht.
- Als de TSH en de T4 binnen de bandbreedtes liggen, wordt er verondersteld dat ook het actieve T3-hormoon wel zal worden aangemaakt en er niets met de schildklier aan de hand kan zijn. Dit hoeft echter niet altijd zo te zijn. Bovendien kan er ook het zogenaamde ‘reversed T3’ worden aangemaakt (zie bij punt 2), zeker onder invloed van stress of chronische ontstekingen (2). Dit is een vorm van T3 die de energieaanmaak in onze cellen afremt: puur bedoeld is om een tijdelijke situatie te overleven. Helaas is het gros van onze stress, noch van onze laaggradige ontstekingen niet tijdelijk maar langdurig of permanent.
- Onze cellen kunnen ook resistent worden tegen hormonen. Zo bestaat er resistentie tegen bijvoorbeeld insuline, leptine, cortisol maar ook tegen schildklierhormonen. Vaak worden onze cellen resistent tegen een langdurige overmaat aan bepaalde hormonen. Om zich te beschermen sluiten ze zich af. Dit is meestal niet zichtbaar in gangbare bloeduitslagen.
Een aantal oorzaken van een verlaagde schildklieractiviteit
Naast ziektes (of trauma's) van de hypofyse, hypothalamus of schildklier zelf volgen hieronder een aantal belangrijke oorzaken voor schildklierklachten. Of ze nu wel of niet gediagnosticeerd zijn. Ik noem ze in willekeurige volgorde;
1) Roken
Het cadmium in rookwaren blokkeert de thyroxinereceptor in de schildklier. Omdat roken de stofwisseling bovenmatig activeert, wordt de hypothyreoïdie, die meestal door het roken veroorzaakt wordt, niet opgemerkt. Dit komt pas tot uiting als men stopt met roken, met veel onbegrepen schildklierklachten tot gevolg.
2) Stress
Stress is zeker een van de hoofdoorzaken van schildklierklachten. Naar schatting 50% van alle schildklierproblemen is het gevolg van bijnieruitputting door chronische stress.(2) Zolang het stress-systeem constant geactiveerd wordt door cortisol is een gezonde schildklierwerking praktisch uitgesloten. Een chronisch verhoogd cortisol remt namelijk zowel de aanmaak van schildklierhormonen als de omzetting van T4 naar T3*. Hierdoor krijgen zowel de hypothalamus als de schildklier zelf constant opdracht om meer hormonen aan te maken, die door stresshormonen ook telkens weer worden geblokkeerd. Niet zo gek dat dit uitputting van de schildklier (en hypothalamus) geeft op de langere termijn.
Als er sprake is van uitgeputte bijnieren (omdat de stress lang heeft geduurd) zal eerst de bijnier weer in balans moeten zijn voordat je een betere schildklierwerking mag verwachten/of met een behandeling met supplementen start. Deze volgorde is erg belangrijk!
Ook oxidatieve stress (dat wil zeggen dat de hoeveelheid vrije radicalen de hoeveelheid antioxidanten overschrijdt) kan voor veel schildklierklachten leiden. (11) De oorzaak van oxidatieve stress kan gelegen zijn in het feit dat er door ontstekingen, chronische stress, topsport, te hoge bloedsuikerspiegels etc. teveel vrije radicalen gevormd worden. Maar ook schildklieraandoeningen kunnen zorgen voor een verhoogde oxidatieve stress: onze mitochondrien en cellen gaan immers minder goed functioneren waardoor ze meer vrije radicalen produceren. Zie het begin van dit weetje. Of het nu de kip op het ei is: we zullen veel meer beschermende stoffen moeten eten voor een gezonde schildklierfunctie. En daar zit een uitdaging voor menigeen want die zijn we ca. 80-90% minder gaan eten de afgelopen 70 jaar. Dus is voldoende antioxidanten eten en aanmaken van zeer groot belang. Klik hier voor mijn artikel over deze overheerlijke beschermers en ontdek hoe gemakkelijk je ze weer in je voeding kunt opnemen.
* Ook onder invloed van chronische stress wordt een groot deel van de schildklierhormonen omgezet naar het onwerkzame rT3. Zie kader hierboven,
3) Dysbiose in je darmen
"Ziekte zetelt in de darm" leerde Hippocrates 500 jaar v. Chr. al aan al artsen in opleiding. Als dat zo is, dan zetelt gezondheid daar dus ook. En ja, ook bij schildklierklachten speelt de darm (de diversiteit en onderlingen verhouding tussen alle micro-organismen) een vitale rol. Enerzijds een algemene rol:
- stoffen die onze darmbacteriën aanmaken, in elke cel van ons lichaam de energie aanmaak beïnvloeden (zie begin),
- de darm onze opname van voedingsstoffen bepaalt (en enkel als ALLE voedingsstoffen die de cel nodig heeft aanwezig zijn kan er een optimale celgezondheid en daarmee schildklierfunctie zijn) Stoffen als zink, jodium en ijzer bijvoorbeeld worden verminderd opgenomen bij onder andere een 'leaky gut' of een verstoorde darm PH.
- De aan- of afwezigheid van specifieke bacteriestammen invloed lijkt te hebben op schildklier ziekten(12) We kunnen er nog niet veel mee omdat er veel meer onderzoek nodig is.
- Intoleranties of allergieën voor vooral gluten en koemelk lijken een rol te spelen bij vooral auto-immuunziekten van de schildklier.(20) Veel mensen met schildklier klachten lijken op te knappen van een dieet zonder gluten en koemelk.
Maar er zijn ook specifieke redenen waarom een gezond darmmicrobioom belangrijk is:
- Schildklierziekten als de ziekte van Graves en de ziekte van Hashimoto ontstaan vanuit een auto-immuunreactie. Een verstoord darmmicrobioom is, om meerdere redenen overigens, een risicofactor voor het ontstaan ervan.
- Bepaalde (zogenaamde gramnegatieve bacteriën) produceren zogenaamde endotoxines (als LPS) Deze worden in verband gebracht hun ontstekingsbevorderende werking en daarmee ook met schildklier klachten/ziekten.
- Een gezonde en gevarieerde darmflora speelt een belangrijke rol in het tegengaan van oestrogeen dominantie (een oorzaak van schildklierklachten) Zie verder dit artikel over de link tussen gezonde darmen & gezonde hormonen.
- Het blijkt dat niet alleen onze hypofyse de aanmaak van TSH in werking kan zetten maar ook onze gezonde/diverse darmbacteriën.
4) Hoog-glycemische koolhydraten
Voeding met een hoge glycemische lading werkt insulineresistentie in de hand. En insuline resistentie heeft weer veel consequenties, zeker hormonaal gezien. Zoals al eerder genoemd in dit artikel: hormonen werken samen in een 'hormoonorkest": als er één orkestlid (hormoon systeem) verstoord raakt, raakt het hele orkest uit balans. Dit is een belangrijke oorzaak van schildklierproblemen. Vaak denken we dat 'witte suiker' het enige suiker is dat onze bloedsuikerspiegel sterk kan verstoren. Maar zoals je in de tabel Glycemische Lading ziet zijn ook bijvoorbeeld gebakken aardappelen, rijst, producten van tarwebloem etc. snelle koolhydraten met een verstorend effect op onze schildklier. Bovendien en dat is iets waar we misschien niet vaak genoeg over horen: flinke pieken en dalen in onze bloedsuikerspiegel worden door ons lichaam/brein opgevat als stress. Als je deze dagelijks, meerdere keren per dag eet treedt er dus chronische stress op. Zie verder bij punt 2 over de schildklier en chronische stress. Bovendien betekenen chronische ontregelingen van de bloedsuikerspiegel (hypoglycemie, insulineresistentie, metabool syndroom, diabetes) ook per definitie bijna een overbelasting van de darmen en lever. En maak je uiteindelijk minder energie op celniveau aan. Zo heb je alleen door chronisch teveel snelle koolhydraten (vooral in combinatie met te weinig bewegen) al heel wat mogelijke oorzaken van schildklierklachten te pakken. Zie verder bij punt 2, 3 en 5.
5) De lever als bottleneck
Je lever speelt een centrale en vitale rol als het gaat om je hormonen. Vooral in de afbraak, recyceling en de opbouw van hormonen. Ook voor je schildklier is je lever van vitaal belang. Niet alleen om je schildklier te beschermen tegen vrije radicalen, toxische stoffen, zware metalen etc. maar ook om het activerende T3 aan te maken. Dit gebeurt voor ca. 20% in elke cel van je lichaam maar voor ca. 80% in je lever. Hieronder noem ik een aantal voorbeelden die van belang zijn voor zowel lever als schildklier. Wat wellicht belangrijk is om te begrijpen: onze lever heeft een gigantisch takenpakket en heeft dus veel energie nodig om dit allemaal uit te voeren. Ontbreken de co-enzymen (vitamines, mineralen etc) of zijn er ander leverproblemen dan kan de lever deze veelheid aan taken niet meer naar behoren uitvoeren. Ik noem slechts een aantal zaken waardoor de leverfunctie ondermijnd kan worden.
5a) Toxische stoffen en zware metalen
Onze schildklier lijkt uitermate gevoelig voor toxische stoffen en zware metalen. (3) Denk bijvoorbeeld aan belasting met BPA (in voedsel uit blik), pcb’s, dioxine, kwik (bijvoorbeeld uit amalgaamvullingen, soms uit fructose en uit vette vis als tonijn en makreel), fluor (vaak in tandpasta, soms in drinkwater), chloor, broom en milieuvervuilende stoffen en pesticides. Onderzoek onder 200 reguliere en 200 biologische boeren in Thailand bijvoorbeeld toonde aan dat o.a. de TSH bij conventionele boeren 1.6 x zo hoog lag dan bij de biologische boeren.(5) De oorzaken hiervan kunnen legio zijn. Eén van de oorzaken zal in elk geval zijn dat deze stoffen de opname van mineralen en sporenelementen blokkeren of de opname verhinderen (van o.a. jodium) en daarmee schildklierklachten opwekken of in stand houden. Zo weten we bijvoorbeeld van glyfosaat dat het veel mineralen en sporenelementen bindt zodat ze niet kunnen worden opgenomen door plant of mens. Bovendien worden er door onze lever veel mineralen en sporenelementen gebruikt om toxische stoffen te ontgiften. Die zijn dan niet meer beschikbaar voor de aanmaak van schildklierhormonen, die ook grotendeels in de lever plaatsvindt. Zie uitgebreide informatie in de weetjes Leverontgiftingen Hormoonverstorende stoffen of in bijlage A van mijn boek 'Alles draait om je hormonen'.
De vicieuze cirkel in dit verhaal is: als je schildklier te traag werkt, heeft dit ook weer een verminderde uitscheiding van zware metalen/toxines als gevolg. Zware metalen/toxines kunnen dus oorzaak en gevolg zijn.
5b) In het verlengde van 5a: Jodiumtekort door zware metalen
Een heel typisch symptoom van een overbelasting/teveel aan bijvoorbeeld broom kan zijn: een overmaat aan kersrode, kleine ‘speldenknopjes’, vooral op de romp. Bromium wordt onder meer gebruikt in bepaalde slijmoplossende hoestdrankjes, parfums etc. en tot 2006 als brandvertrager in computers,matrassen en tapijten, maar ook als desinfectiemiddel in zwembaden. De oceanen bevatten inmiddels erg veel bromium: ook al is het grootschalige gebruik verboden, het is een zeer moeilijk afbreekbare stof waar we nog jaren de residuen via het milieu van op ons bordje zullen krijgen. Voldoende jodium is belangrijk om de bromium weer uit je lichaam af te voeren.
Zware metalen als chloor, broom en fluor hebben nog een extra nadeel. Ze zorgen ervoor dat jodium niet in onze cellen kan worden opgenomen, omdat de zware metalen de receptorplek van jodium bezetten, waardoor jodium niet eens kán functioneren. Zelfs al zit het voldoende in je voeding. Bovendien wordt jodium door onze lever ook ingezet om zware metalen en xeno-oestrogenen te ontgiften. Als onze lever hier veel jodium voor gebruikt is dit niet meer inzetbaar voor een gezonde schildklierwerking. Zie verder mijn artikel over jodium. Hoewel veel mensen een jodiumtekort hebben kan een jodiumoverschot ook aan zowel hypo- als hyperthyreoïdie bijdragen.
5c) Oestrogeendominantie
Door een overmaat aan toxische stoffen en zware metalen die veel mineralen verbruiken en de lever overbelasten, is onze lever niet meer in staat om xeno-oestrogenen en xenobiotica af te breken. Het gevolg is oestrogeendominantie die (bij circa 1 op de 4 vrouwen en mannen) tot schildklierproblemen kan leiden. Het kan overigens ook zo zijn dat de overmaat aan toxische stoffen heel erg meevalt, maar de persoon in kwestie een te zwakke ontgiftingscapaciteit heeft of de voedingstoffen ontbeert (denk aan B vitamines, magnesium, gluatathion etc) die de lever hard nodig heeft voor zijn taken. Zie bijlage D van mijn boek 'Alles draait om je hormonen' of mijn artikel over de leverontgifting. Ook hierin zie je weer het belang van 'stop alleen dingen in je mond met 100% voedingswaarde'.
Het lastige van al deze stoffen (xenobiotica, xeno-oestrogenen) is dat de effecten ervan moeilijk aan te tonen zijn. Individueel kunnen deze stoffen wel onderzocht worden, maar het valt niet te onderzoeken welke cocktail van stoffen iemand dagelijks binnenkrijgt. Dat ligt aan de plek waar iemand woont, zijn voedings- en leefgewoontes, de ontgiftende potentie van iemands lever etc. Biologisch, onbespoten, onbewerkt voedsel en je darmen en lever optimaal in de watten leggen, lijkt – totdat anders bewezen wordt – de meest logische aanpak. Dan zijn er nog steeds heel wat milieutoxines die je niet in de hand hebt, maar je beperkt de hoeveelheid toxines wel. Zeker als je ook je huidverzorgingsproducten en schoonmaakartikelen aanpast. Ook minder dierlijk voedsel is een stap in de goede richting, omdat dieren deze toxines opslaan in vet. Alles wat niet binnenkomt aan toxines hoeft onze lever ook niet af te breken!
5d) Medicijnen
Ook medicijnen kunnen de schildklier in zijn werking beïnvloeden, zowel direct als indirect. Gebruik je medicijnen, neem dan in elk geval maatregelen om je schildklier en lever te ondersteunen, eventueel met supplementen. Ook na een operatie of narcose kan de schildklier tijdelijk even uit balans zijn. Normaliter herstelt dit vanzelf weer met gezonde voeding en een gezonde leefstijl.
In dit overzicht kun je checken wat de indirecte interactie van een groot aantal medicijnen met voedingsstoffen is. Dit omdat ze deze onttrekken, verhoogd uitscheiden of je behoefte eraan doen toenemen. Dit maakt de noodzaak voor gezond, divers, onbewerkt eten nog belangrijker als je medicijnen gebruikt.
Een paar voorbeelden van die bekend staan om hun ontregelende effect op de schildklier:
De anticonceptiepil: Wellicht niet fijn om te horen, maar wel belangrijk om te weten: ook het gebruik van de anticonceptiepil kan negatieve gevolgen hebben voor de schildklier. Enerzijds omdat er door pilgebruik tekorten kunnen ontstaan aan belangrijke voedingsstoffen (zoals de B-vitamines, zink, magnesium, selenium en Q10), anderzijds omdat er te weinig vrije (lees bruikbare) schildklierhormonen T3 en T4 door het bloed getransporteerd kunnen worden. Maar ook omdat de pil de lever (die juist zo belangrijk is voor de aanmaak van schildklierhormonen) flink op de proef stelt. De pil bevat namelijk veel meer hormonen dan we zelf aanmaken. En de lever moet deze voor een heel groot deel afbreken.
Regelmatig gebruik van pijnstillers: Probeer of je pijnstillers tot een minimum kunt beperken. Ze hebben een negatieve invloed op onze lever, onze lichaamstemperatuur, op onze antioxidant en ontgiftingsstatus en daarmee op onze schildklier. Vooral onze lever, die grotendeels verantwoordelijk is voor de aanmaak van het actieve schildklierhormoon T3, wordt in zijn functie belemmerd door paracetamol. Probeer, eventueel met hulp van een natuurarts of therapeut, op zoek te gaan naar de oorzaak en probeer, als het maar enigszins kan, de hoeveelheid pijnstillers te verminderen. Zie bijlage D van mijn boek 'Alles draait om je hormonen'.
Metformine: ook van metformine is bekend dat het tot hypothyreoïdie kan leiden. Uiteraard is het niet de bedoeling om te stoppen met metformine. Maar wist je dat er inmiddels doeltreffende programma's als "Keer diabetes om' zijn? Wie weet behoor jij ook tot de gelukkigen die onder begeleiding van een arts de metformine kunnen afbouwen/verminderen.
Verder remmen corticosteroïden de afgifte van TSH als de omzetting van T4 naar T3. En ook van deze medicijnen is een dempende werking op de schildklier bekend: beta-blokkers, cholesterolremmers, corticosteroïden, lithium(14), antibiotica, maagzuurremmers, plaspillen, interferon alfa en amiodaron.
Specifieke voedingsstoffen die nodig zijn voor de aanmaak of omzetting van schildklierhormonen:
- voor de omzetting vanuit tyrosine naar T4 is nodig
- De aanmaak T4 is vooral afhankelijk van Tyrosine & jodium (en ijzer)
- Omzetting van T4 naar T3 vooral afhankelijk van een gezonde lever en van voldoende zink, selenium, eiwit, magnesium, vitamine A
- Opname jodium vooral afhankelijk van voldoende B12 en selenium
6) Laaggradige Ontstekingen
Ontstekingen kunnen ook zeker een veroorzaker van schildklierproblemen zijn. Mogelijk zijn laaggradige (aanhoudende chronische) ontstekingen wel de hoofdoorzaak van schildklierklachten. In Nederland hebben naar schatting bijna 10 miljoen mensen één of meerdere chronische aandoeningen. Kenmerk van nagenoeg alle chronische ziektebeelden van tegenwoordig is, is dat er een laaggradige ontsteking aanwezig is (of het oorzaak of gevolg is maakt voor dit verhaal niet uit) Wat belangrijk is om te begrijpen in het kader van schildklierproblemen is dit: ons immuunsysteem is bij een chronische ontsteking of infectie non-stop bezig om deze ziekte of ontsteking de baas te worden. Dit kost niet alleen heel veel energie maar ook heel veel jodium (jodium is ook een primair sporenelement in de strijd tegen virussen en bacteriën) Om zowel energie 'vrij te spelen' voor het immuunsysteem en om over meer jodium te kunnen beschikken wordt het actieve schildklier hormoon T3 daarom verlaagd (6)(7)(19) en omgezet naar rT3. Een geniale oplossing als het om een tijdelijke ziekte of infectie gaat maar desastreus voor onze schildklier en stofwisselingsactiviteit als deze situatie langdurig of hevig is. Leo Pruimboom schrijft het in zijn boek "word weer mens': "De schildklier is eigenlijk ons ministerie van Financien die het laatste woord heeft of een andere ministerie (lees orgaan) geld krijgt (lees energie) of dat de geldkraan wordt dichtgedraaid. Het Ministerie van Defensie (lees immuunsysteem) moet ons beschermen en krijgt dus altijd meer geld dan een ministerie die niet van belang is voor onze acute bescherming. Er is zodoende flinke winst te halen voor je schildklier als chronische ontstekingen worden afgeremd of een halt toe wordt geroepen. Dan pas mag er weer 'geld' naar andere systemen. Lees mijn uitgebreide artikel over Voeding bij Onstekingen wat je zelf kunt doen via je voeding.
In situaties waarbij chronische ontstekingen een rol spelen zal het effect van schildkliermedicatie meestal pas voelbaar worden als de chronische ontstekingen afnemen.
7) Tekorten
Hier kunnen zo veel oorzaken voor zijn dat het niet op te noemen is. Als je schildklierproblemen hebt, zijn dit in elk geval een paar aandachtspunten:
- Als je veel zweet (door bijvoorbeeld zeer regelmatig saunabezoek of topsport) raak je veel mineralen en sporenelementen kwijt.
- Als je veel fytinezuur eet, onttrekt dit mineralen erg belangrijk zijn voor onder meer de schildklier. Beperk dan ook de hoeveelheid fytinezuur in je voeding (de grootste bronnen hiervan zijn volkoren brood/graanzemelen en te kort gerezen brood, zoals je dat bij de meeste bakkers en in de winkel koopt. Maar ook een overmaat aan rauwe noten zorgt voor veel fytinezuur. Zie weetje Fytinezuur en andere antinutriënten.
- Als je schildklierproblemen hebt vermijd dan zeker alle geraffineerde voedingsmiddelen als witte suiker, witte pasta, witte bloem, witte rijst, geraffineerde olien, geraffineerd zout etc. Eet volwaardig. Zie verder mijn artikel 'Goedkoop was nog nooit zo duurkoop' om te lezen waarom tekorten aan voedingsstoffen zo gemakkelijk kunnen optreden.
- Als je medicijnen gebruikt en de tekorten niet aanvult (zie verder bij 5D)
- De verarming van de bodem waardoor ons voedsel veel en veel minder voedingsstoffen bevat. Lees verder in het artikel van Rineke Wisman: steeds minder voedingsstoffen in ons eten.
Verderop in het artikel lees je bij 'voedingsrichtlijnen' welke specifieke voedingsstoffen echt op orde moeten om je schildklier überhaupt naar behoren te laten functioneren.
Tip à la Rineke: Overweeg je eigen brood te bakken? Laat het deeg dan minimaal 8-12 uur rijzen. Gelukkig zijn er inmiddels ook weer bakkers (zelfs online) die de lange rijstijd opnieuw geïntroduceerd hebben. Dan is het grootste deel van het fytinezuur afgebroken.
9) Diëten of te weinig eten
Door te weinig te eten of te diëten (zeker bij laagcalorische diëten van rond de 1.200 kcal) zet je de schildklierfunctie eigenlijk ‘uit’. Als noodmaatregel gaat het lichaam in de spaarstand en wordt er verminderd T3 en verhoogd rT3 aangemaakt (13) Alleen door normale hoeveelheden en optimaal calorisch te eten (passend bij je verbruik) wordt de weg naar een normale schildklierfunctie weer geopend. Zie weetje Crashdieet. Overweeg voor je besluit een streng dieet te volgen om eerst eens een maand (of liever altijd natuurlijk) vers, onbewerkt, vitaal en volwaardig te eten. Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat industrieel bewerkt voedsel (processed food) onze honger en verzadigingshormonen dusdanig uit balans brengt dat we gemiddeld 500 calorieën per dag meer eten dan bij eigengemaakt, onbewerkt voedsel. (8)Als je dit een tijdje volhoudt komt een gezond gewicht voor menigeen weer in het zicht. Er wordt algemeen gesuggereerd dat je met 500 kcal. per dag minder, gemiddeld een halve kilo per week afvalt. Niet dieten, maar (h)eerijk eten dus.
Hoewel ik vanuit mijn vaak calorieën tellen niet interessant vindt (het gaat vooral om de aard van je calorieën die wezenlijks iets zegt) kan het in verband met schildklierproblemen belangrijk zijn om te weten of je niet te weinig eet, waardoor je schildklier in de 'spaarstand' gaat zodat het meeste van je voedsel als 'appeltje voor de dorst' in vet wordt omgezet. Hiervoor kun je op internet allerlei testen doen of een app downloaden.
Met de recepten en informatie uit mijn boeken 'Alles draait om je hormonen' of 'Op weg naar meer Energie' leg je een stevige basis voor een betere schildklierwerking. Of je nu wel of niet de diagnose hypothyreoïdie hebt gekregen. Bij aanhoudende problemen, klachten die niet reageren op een gezonde voeding en leefstijl, of bij hyperthyreoïdie, kun je je wenden tot een deskundige. Hierond vind je in elk geval een aantal algemene voedings- en leefstijlrichtlijnen voor een gezonde schildklierfunctie.
Een aantal algemene voedings- en leefstijlrichtlijnen voor een gezonde schildklierfunctie:
Groente, fruit, onbewerkt voedsel
Misschien wel de belangrijkste tip om mee te beginnen: eet veel meer kalium (groente en fruit) en calcium (ook voornamelijk in groente en fruit). Vooral een goede balans tussen calcium en kalium is belangrijk, maar ook een goede natrium-kaliumbalans is uitermate belangrijk. Alle mogelijke oorzaken die in dit artikel genoemd worden hebben baat bij ruim voldoende inname van groente en fruit. Idealiter ligt de inname van groente nog een stuk hoger dan de aanbevolen 250 gram per dag. Mijn advies zou zijn minimaal 500 gram per dag, verdeeld over alle maaltijden. Zeker bij ziekten, ontstekingen, chronische stress of te weinig vitaliteit is een boost aan vezels, vitamines, mineralen, sporenelementen en beschermende stoffen een must. Bovendien krijg je met deze hoeveelheid een mooie boost aan basen (zie begin artikel) Chronische stress, ontstekingen, bloedsuikerspiegelproblemen etc. kunnen allemaal, als oorzaak of als gevolg, bijdragen aan schildklierproblemen. In alle gevallen is er sprake van meer oxidatieve stress en zijn er meer beschermende stoffen nodig. Lees mijn artikel hierover.
Tip: het lijkt misschien veel, 500 gram groenten. Maar besef je dat groente en fruit behoorlijk verlaagde gehaltes aan voedingsstoffen bevatten sinds circa1940. Om aan adequate gehaltes vitamines, mineralen en sporenelementen te komen moeten we dus ook flink veel meer groente/fruit eten. Zie dit artikel om hierover een indruk te krijgen.
Rust en regelmaat
De schildklier wordt aangestuurd vanuit de hypothalamus, ook de regulator van onze biologische klok. Deze is gebaat bij rust en regelmaat. Het klinkt wellicht saai maar ons leven zou zo veel mogelijk regelmaat moeten hebben: wat betreft eetmomenten, slaapmomenten, rust- en actiemomenten. Onze hele (hormonale) gezondheid is afhankelijk van een biologische klok die wordt aangestuurd vanuit de hypothalamus. Zie het hoofdstuk Introductie in de wereld van je hormonen in mijn boek ‘Alles draait om je hormonen’.
Dagelijkse beweging
Beweeg bij voorkeur nuchter of vóór de maaltijd, omdat beweging de (vet)verbranding sterk stimuleert. Bovendien heeft dit een positieve uitwerking op het verlagen van ontstekingen die ook vaak aan de basis liggen van schildklierklachten. Zonder dagelijkse beweging wordt het lastig om de schildklier te prikkelen om zijn functies weer te gaan uitoefenen. Zoek een beweging die bij je past en die je leuk vindt. Zorg tevens voor kortdurende, krachtige beweging en krachttraining dragen bij aan herstel van de hormoonbalans.
Dagelijks omega 3 en vitamine A & D
Zonder voldoende vitamine A, D en DHA kan de aansturing van de schildklier (vanuit onze hypothalamus) niet goed verlopen. Bovendien is de omzetting van het schildklierhormoon T4 naar T3 afhankelijk van o.a. de ‘vloeibaarheid’ van onze celmembranen. En deze vloeibaarheid is voor een groot deel weer afhankelijk van een adequate consumptie van omega 3-vetzuren. Omdat de schildklier zo bevattelijk is voor toxische stoffen lijkt vis (noch uit de zee, noch kweekvis) niet de ideale bron om schildklierklachten aan te pakken. Als je vis eet, eet dan zoveel mogelijk de kleine vissen als sardines en haring. Zij leven niet zo lang en slaan dus ook niet zoveel toxines op als langlevende (roof)vissen als makreel en tonijn. Plantaardige Omega 3 als walnoten, walnootolie, Chiazaad/Chiazaadolie, lijnzaad/lijnzaadolie etc. zijn belangrijk om regelmatig te eten. Zo beperk je ook direct je overmaat aan Omega 6 vetzuren. Let op: lang niet iedereen kan vanuit plantaardige Omega 3 olie de omzetting naar EPA/DHA maken (zoals het voorkomt in vette vis en algen) maken. Daarom kan een supplement een welkome aanvulling van je Omega 3 zijn. Lees hier het artikel over de moeizame omzetting van Omega 3 naar EPA/DHA.
Vitamine D is ook belangrijk omdat er veel auto-immuunaandoeningen van de schildklier bestaan. Een gezonde vitamine D-status is o.a. belangrijk om dit te voorkomen, dan wel in goede banen te leiden. Laat eventueel een vitamine D-bepaling uitvoeren bij je (huis)arts.
Vitamine A kan door onze lever aangemaakt worden uit bètacaroteen. Daarom is voldoende groente en fruit een must, zeker de oranje en gele soorten. Toch is bij lang niet iedereen de lever in staat om zelf vitamine A uit bètacaroteen te maken.
Tip: Orgaanvlees is uit de gratie geraakt. Toch kan af en toe biologisch orgaanvlees, van dieren die hebben losgelopen, een goede keuze zijn: ze bevatten zowel omega 3 als vitamine A & D en B12! Zie verderop.
Jodium
Jodium is nodig voor veel processen in ons lichaam. Daarom is een adequate jodiuminname (gesteld op 150 mcg per dag voor volwassenen) van groot belang. Toch zijn er factoren die leiden tot een niet adequate jodiumstatus, zoals:
- Roken (let op: rokers hebben ook een veel hogere behoefte aan vitamine C vanwege het cadmium. Zie verder bij vitamine C)
- Een zoutarm dieet
- Een vegetarische of veganistische voeding (o.a. omdat dit vaak veel soja bevat) Let op
- Geen adequate inname via de voeding*
- Tekorten aan B12, selenium, zink etc. die nodig zijn om jodium op te nemen. Zie verderop in dit artikel.
- Topsport
*Om aan je jodiumbehoefte behoefte te voldoen zouden we 2 tot 3 keer per week iets uit zout water zou moeten eten: zeewieren/algen of zoutwatervis. Uiteraard bevatten JOZO zout en bakkerszout ruim voldoende jodium. Maar liever haal je jodium uit een diversiteit aan gezonde voedingsstoffen: ei, zeewier, witte vis, garnalen, bonen, aardappel in schil aangevuld met goed zeezout. Zie verder het uitgebreide weetje over jodium.
Let op: excessieve jodium inname kan ook tot schildklierproblemen leiden: tot zowel hypo- als hyperthyreoïdie en auto-immuunziekten van de schildklier.(9)
Wees alert op teveel goitrogene stoffen in je voeding
Soja (met uitzondering van tamari, shoyu en tempé), mosterd, pinda’s, ongeroosterde pijnboompitten, rauwe cassave, lijnzaad en rauwe koolsoorten bevatten zogenaamde goitrines die de schildklierfunctie kunnen belemmeren. Ze blokkeren de werking van de schildklier, omdat ze de opname van zink, jodium en selenium remmen. Maar......is er ruim voldoende jodium in de voeding aanwezig dan blokkeren deze goitrogene stoffen de schildklierwerking veel minder (18).
Mocht je wel ongefermenteerde soja willen eten, dan is het een goede zaak om voor biologisch te kiezen. Hierop wordt geen glyfosaat gebruikt.
Tip: Als je niet-biologisch vlees, zuivel, ei en vis eet je indirect ook al veel soja. Een groot deel van de niet-biologische dier- en visvoeders bestaat namelijk uit (GMO)soja.
Tip: Fermentatie, verhitting en/of koken vernietigt het grootste deel van de goitrene werking. Na 10 minuten koken is ca. de helft van de goitrogene stoffen onschadelijk gemaakt. En bij fermentatie van bijvoorbeeld zuurkool zijn al deze stoffen verdwenen na de fermentatietijd.
Thermogenese
Alle stofwisselingsreacties in ons lichaam zorgen voor energie en warmte. Het ene voedingsmiddel geeft een grotere warmteproductie (thermogenese) dan het andere. Hoe groter dit thermogene effect, des te meer calorieën omgezet worden in warmte (in plaats van energie) en niet kunnen worden opgeslagen als vet. Als je verbranding door schildklierproblemen verlaagd is, kies dan veel vaker voor voedsel dat deze thermogenese activeert. In het kort komt het hierop neer:
- Koolhydraten en verzadigde vetten als hoofdbestanddeel van je voeding verlagen de stofwisseling.
- Eiwitten en gezonde vetten activeren de stofwisseling. Maar ook een dieet met te veel eiwitten zorgt weer voor verstoring van de schildklier. Het gaat gewoon om de balans: eet in elke maaltijd iets van langzame koolhydraten, gezonde vetten en eiwitten.
- Een klein beetje alcohol BIJ de maaltijd activeert de stofwisseling (dit effect is er niet als je het buiten de maaltijden om gebruikt of als je veel alcohol gebruikt).
- Gember, kurkuma, peper, chilipeper, cayennepeper, paprika, ui, knoflook, mierikswortel, groene thee, koffie.
- Gezonde vetten: met mate omega 6 en ruimschoots omega 3- en omega 9-vetzuren. Zie de bijlage Vetten in het Weetjesboek en bijlage G in het boek ‘Alles draait om je hormonen’.
- De stof CLA uit vlees en zuivel, van grasetende en loslopende dieren, wild of oude koeienrassen.
- Jodium plus vitamine A, D en omega 3-vetzuren in zeevoedsel (zeevis of zeewier/algen).
- Kokosolie.
Voldoende vitamine B12
Voldoende vitamine B12 uit de voeding is nodig om jodium daadwerkelijk op te kunnen nemen en op de plaats van bestemming te krijgen. B12-tekorten kunnen schildklierklachten veroorzaken. Ook is B12 samen met selenium, zink, magnesium en ijzer nodig om het pre-hormoon T4 daadwerkelijk om te zetten in T3. En dat is wat in elke cel zo belangrijk is voor de energieaanmaak. Bovendien is B12 nodig om vanuit het aminozuur l-Phynylalalnine de grondstof L-tyrosine te maken. Zie schema hier verderop. Vitamine B12 is ook een belangrijke vitamine voor een gezonde methylering en leverontgifting, samen met magnesium en vitamine B2, B3, B6 & B11/foliumzuur. In de lever vindt ongeveer 80% van de aanmaak van T3 plaats.
Let op voor vegetariërs en veganisten; tekorten aan B12 liggen op de loer. Veel voedingsmiddelen worden daarom verrijkt met B12. Maar is dat altijd wenselijk? Lees verder in mijn artikel 'Veganisme, de voordelen en valkuilen'.
Dagelijks zink-, ijzer en magnesium rijke voedingsmiddelen
- Ijzer: Voldoende ijzer is niet alleen voor je vitaliteit en energie aanmaak op celniveau een must. Het is ook een wezenlijke stof voor je lever en voor de aanmaak van T3 en T4. Vooral vrouwen (10), veganisten en vegetariers zouden verdacht moeten zijn op tekorten. Zie verder mijn artikel over veganisme.
- Zink: alle oorzaken die in dit artikel genoemd worden als (mede)veroorzaker van schildklierklachten kunnen een link hebben met te weinig zink. Onder invloed van stress, trauma's, bloedsuikerspiegel problemen, teveel toxische stoffen etc. verbruiken wij veel zink. Als dit te weinig in onze voeding voorkomt kunnen hierdoor problemen ontstaan.
-Magnesium: eigenlijk geldt hier hetzelfde als voor zink. Bovenstaande processen 'vreten' magnesium. Magnesium staat bovendien ook nog eens te boek als 'anti-stress mineraal'. En zou dus altijd, ook voor voldoende energie aanmaak op celniveau, ruim voldoende in onze voeding moeten zitten.
Zie hieronder een aantal ideeen omtrent deze bronnen & hun gehaltes die je in je voeding kunt verwerken.
L-tyrosine-rijke voedingsmiddelen
Uit het aminozuur L-tyrosine (dit wordt gemaakt uit L-phenylalanine) maakt ons lichaam heel veel stoffen aan, waaronder schildklier-, maar ook stresshormonen. L-tyrosine is als het ware de benzine voor onze schildklier. Bij veel stress maakt ons lichaam echter vooral stresshormonen aan uit de voorloperstof Phenylalanine (zie schema hiernaast) en komt onze schildklier zonder 'benzine' te zitten. Overleven gaat nu eenmaal voor een gezonde stofwisseling. Zie ook dit weetje over eiwitten en aminozuren en de bijlage over chronische stress in mijn boek ‘Alles draait om je hormonen’.
Voldoende Vitamine C
Vitamine C is o.a. nodig voor de omzetting naar tyrosine (zie hiernaast) en om de omzetting van tyrosine naar dopamine mogelijk te maken. Mocht je te weinig groente en fruit eten, dan is het raadzaam dit drastisch te verhogen en daarnaast vitamine C als supplement in te nemen. Onder invloed van stress bijvoorbeeld gaan we veel meer vitamine C verbruiken. Niet alleen vitamine C verbruiken we dan veel meer, ook worden we dan 'grootverbruiker' van eiwitten, B-vitamines, magnesium, zink etc. Allemaal stoffen waar ook onze schildklier van verstoken blijft in tijden van stress. Door de verarming van ons voedsel lijkt het niet aannemelijk dat je tekorten kunt 'wegeten' met voeding. Goede supplementen in combinatie met volwaardige voeding zijn in mijn optiek dan de beste/snelste oplossing. Kies wel voor een gerenommeerd merk.
Bovendien, zoals je al eerder las zijn toxische stoffen een grote belager van de schildklier. Ruim voldoende vitamine C lijkt de schildklier in elk geval te beschermen, althans in dierproeven, tegen de toxische invloed van cadmium en kwik.(16)
Voldoende selenium*
Zonder selenium wordt ons schildklierhormoon T4 niet omgezet in zijn werkzame T3-vorm. Iemand van 70 kilo heeft minimaal 200 mcg selenium per dag nodig voor een optimale schildklierfunctie. Mensen met (chronische) ontstekingen moeten letten op een voldoende selenium-inname. Deze ontstekingen ‘vreten’ namelijk ook veel selenium, zodat de schildklier het onderspit delft.
Vooral door uitputting van de bodem komt een te lage inname van selenium weer vaak voor: wat niet in de bodem zit, komt ook niet in jouw voedsel.
Tip: Dagelijks 2 tot max. 4 paranoten is een prima gewoonte om selenium aan te vullen. (1 noot bevat gem. 95 mcg)
Let op: voor de aanmaak van T3 is selenium nodig, voor de aanmaak van rT3 niet. Zo kan er door een selenium-tekort rT3 in plaats van T3 gevormd worden.
Ten slotte
Enzymen
Door de te lage lichaamstemperatuur die bij een schildklierverstoring hoort, kunnen enzymen hun werk niet goed meer doen. Sommige enzymen werken tot wel 1.500 keer minder bij een ochtendtemperatuur van rond de 36,2 graden Celsius. Dit betekent dat niet alleen de energieaanmaak in onze cellen, maar ook onze voedselvertering sterk verminderd raakt. Ook bij het verteren van voedsel hebben we immers veel enzymen nodig (zie verder bijlage D in het boek ‘Alles draait om je hormonen’). Alleen rauwe, onbewerkte voedingsmiddelen en kiemen bevatten veel enzymen. Probeer deze dus dagelijks op het menu te zetten. NB: dit is zeker geen pleidooi om alles rauw te eten. Zowel rauwe als warme voedingsmiddelen hebben elk hun eigen gunstige eigenschappen voor onze gezondheid.
Tip: mochten er ten gevolge van ziekte of spijsverteringszwakte te weinig rauwe voedingsmiddelen in de maaltijden verwerkt kunnen worden kan is een enzympreparaat als supplement soelaas bieden.
Tip à la Rineke: Een even grote verstoorder van de enzymwerking is een verstoorde zuur-basebalans. Volop groente, fruit, water en kruidenthee zorgen voor een overschot aan basen.
Tip à la Rineke: Als je met mate zuivel wilt eten, is rauwmelkse zuivel een beter alternatief dan gepasteuriseerde of gesteriliseerde zuivel die geen enkele enzymwerking meer heeft en daardoor zwaar te verteren is.
Verkoelende voedingsstoffen
Volgens de ayurvedische voedingsleer kun je ‘verkoelende voedingsstoffen’ beter zo veel mogelijk mijden als je stofwisseling vertraagd is. Denk aan tarwe, rogge, melkproducten, suiker, soja, sinaasappel etc. Dit geldt ook voor (letterlijk) koude voeding en dranken uit de koelkast. Zorg in elk geval dat je voeding op kamertemperatuur gegeten en gedronken wordt. Zo hoeft je spijsvertering geen ‘dure energie’ aan te wenden om voedsel te verwarmen. Een leuk boek hierover is Het energie herstelplan van Marijke de Waal Malefijt.
Verdere ondersteuning
Bij ernstige, langdurige verstoring van de schildklier zal alleen aanpassing van de voeding niet meer afdoende zijn. Dan is het belangrijk om ook verdere ondersteuning in te zetten om de schildklier weer in balans te krijgen. Het kan ook zijn dat eerst de bijnieren weer adequaat moeten functioneren of chronische ontstekingen moeten worden geremd, alvorens de schildklier weer naar behoren kan functioneren. Begeleiding door een natuurarts of therapeut die mogelijk ook de oorzaak kan achterhalen, lijkt aangewezen. Goed opgeleide artsen en therapeuten die je hierbij kunnen helpen, vind je op www.mbog.nl en www.natuurdietisten.nl.
Over de auteur van dit artikel
Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het inspireren van mensen om te kiezen voor onbewerkt, gezond, duurzaam en divers voedsel via haar boeken, lezingen, platforms, magazines en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven.
- Weten van (h)eerlijk eten 1
- Weten van (h)eerlijk eten deel 2
- Alles draait om je Hormonen
- Op weg naar meer energie
- Je Brein vitaal - met elke hap een gezonde stap
- Mooi Eten
- Mooi Eten/Mooi Leven
(H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alles wat ze schrijft de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeert ze grotendeels in hun biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Door een boek te kopen of cadeau te geven ondersteun je niet alleen haar gedachtengoed maar maak je het ook mogelijk dat Rineke volledig onafhankelijk van subsidies, adverteerders of financiers haar jarenlange kennis gratis kan blijven delen.
Bronnen
Referenties/bronnen: www.naturafoundation.nl/index...., www.circadian.nl/ook schildklierproblemen te verdelen in type 1 en 2, Eb en vloed van Hormonen leo vd zijde, Placebo nocebo/Schildklier 2014, Ortho fytho jaargang 20 Schildklier
Voetnoten:
(1) Thyroid dysfunction and reproductive health DOI: 10.1111/tog.12161, © 2015 Royal College of Obstetricians and Gynaecologists
(1a)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/p...
(2)http://www.functionalps.com/bl... http://onlinelibrary.wiley.com...
(3) Hormones (Athens). 2010 Jan-Mar;9(1):28-40.Environmental chemicals targeting thyroid. Zoeller TR1./ Endocr Rev. 2009 Jun; 30(4): 293–342. doi: 10.1210/er.2009-0002 PMCID: PMC2726844 Endocrine-Disrupting Chemicals: An Endocrine Society Scientific Statement Evanthia Diamanti-Kandarakis, Jean-Pierre Bourguignon, Linda C. Giudice, Russ Hauser, Gail S. Prins, Ana M. Soto, R. Thomas Zoeller, and Andrea C. Gore
(4)Sviridonova MA, Fadeyev VV, Sych YP et al. Clinical significance of TSH circadian variability in patients with hypothyroidism. Endocr Res. 2013;38(1):24-31. doi: 10.3109/07435800.2012.710696.
(5)Kongtip P, Nankongnab N, Kallayanatham N et al. Thyroid Hormones in Conventional and Organic Farmers in Thailand. Int J Environ Res Public Health. 2019 Jul 29;16(15). pii: E2704. doi: 10.3390/ijerph16152704.
(6)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/p...
(7)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/p...
(8)https://www.cell.com/cell-metabolism/pdf/S1550-4131(19)30248-7.pdf?fbclid=IwAR2l3O--2ZJQ479X3QLcpnAozKcexQznwfI55b2JdCsGZlbJA6yFojNIKMA
9)Luo, Y. et al., Iodine Excess as an Environmental Risk Factor for Autoimmune Thyroid Disease. International Journal of Molecular Sciences, 2014, 15: 12895-12912.
10)Geurts, M. en Verkaik-Kloosterman J. De jodiuminname van de Nederlandse bevolking na verdere zoutverlaging in brood. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Briefrapport 2014-0054
11) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/p...
12)https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30584647/
13)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/b...
(14)https://www.g-standaard.nl/risicoanalyse/B0000478.PDF
(15)https://pubmed.ncbi.nlm.nih.go...
(16)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/p...
(17)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/p...
(18)https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15218979/
