Smaakwaters

"Wat is de kortste klap voor mensen om meer energie te krijgen?" vroeg een journalist me laatst. "Het laten staan van frisdranken en sapjes. Dat is echt voor veel mensen en zeker kinderen stap één", is mijn oprechte overtuiging. Zeker in de zomer en op warme dagen klokken we ongemerkt heel wat suikerhoudende drankjes weg. Bijna 20% van onze intake aan suikers is afkomstig van frisdranken/sapjes (1) Foodwatch meldde dat een gemiddeld kind van 8 jaar meer suiker eet en drinkt dan hij zelf weegt (2). In tegenstelling tot de afspraken die gemaakt zijn met de voedingsindustrie over vet, zout en suikers zijn in een flink aantal van onze producten niet minder maar meer suikers toegevoegd sinds 2011. (1)

Smaakwaters

44 kilo suiker per jaar

Een volgens mij hele simpele manier om de gemiddeld Een volgens mij hele simpele manier om de hoeveelheid suikerklontjes in Nederland (gemiddeld ruim 10.000 per jaar/ 28 per dag pp)(11)naar beneden te halen is: stoppen of rigoureus minderen met limonades, siropen en vruchtensapjes. Veel pakjes bevatten zelfs meer suikers dan een glas cola. Het grote voordeel: zo kun je heerlijk blijven eten zonder elke calorie te tellen. Als we de 20% suikers uit drankjes weglaten hebben we ‘meer te besteden’ als we lekker aan tafel zitten.

De gevolgen van veelvuldig/regelmatig frisdrank gebruik

Een paar van de consequenties van onze vloeibare, regelmatige/dagelijkse versnaperingen. Ook als ze 'zero' zijn: 

  • Het zijn allemaal lege calorieën die onze energie uiteindelijk flink ondermijnen. Zeker in tijden van stress of een verminderde weerstand zouden we ze niet moeten drinken. Zie ook mijn blogartikel hierover.
  • Het regelmatig drinken van zoete frisdranken en sapjes lijkt medeverantwoordelijk te zijn voor een groter risico op overgewicht, dementie, hart- en vaatziekten, depressie, laaggradige ontstekingen, insulineresistentie en metaboolsyndroom. [12] 
  • Drankjes met zoetstoffen (zero sugar) lijken vooralsnog geen beter alternatief. Zij zouden met name de kans op een beroerte en dementie verhogen. En net als suikerhoudende drankjes ook het risico op insulineresistentie.[12]
  • Zoetstoffen verhogen het risico op een disbalans in je darmen.[13]
  • Ze geven veel minder verzadigingsgevoel dan vast voedsel. Dat maakt het risico op extra calorie inname groot.[14] 
  • Onze (zeer regelmatige en dagelijkse) consumptie van suikers veroorzaakt ontstekingen die lang na kunnen ijlen. Zelfs binnen drie weken (met 600 ml suikerhoudende frisdranken per dag) werden er in een onderzoek bij gezonde jonge mannen al verhoogde ontstekingsmarkers in het bloed aangetroffen. [15]
  • Bij gezonde jonge volwassenen veroorzaakt vooral fructose een verhoging van de ontstekingswaarde CRP in het bloed. Vloeibare fructose in de vorm van frisdrank lijkt meer klachten te veroorzaken dan fructose verwerkt in voedsel of glucose/sucrose in frisdrank.[16]
  • Regelmatige consumptie verhoogt mogelijk het risico op pancreasaandoeningen.[17]
  • Ze ontregelen onze PH-balans en bloedsuikerspiegel. Inmiddels zijn er veel onderzoeken naar aanleiding van de Corona crisis dat een verstoorde PH ons ook gevoeliger maakt voor virussen.(9) Ook weten we al jaren dat hoge bloedsuikerspiegels ons immuunsysteem ondermijnen.
  • Ze kunnen onze buikomvang fors verhogen (4)
  • Ze kunnen onze eetlust constant aanwakkeren zodat we uiteindelijk fors meer calorieën nuttigen dan we nodig hebben.
  • De kans op een beroerte fors verhogen (bij vrouwen die het dagelijks drinken) (6)
  • Ze dragen eraan bij -samen met de andere suikers, sterkt bewerkt voedsel en ongezonde leefstijl factoren- dat er ca. 1200 diabeten per week bijkomen,
  • Ze laten de kans op hersenbloedingen en verhoogd cholesterol stijgen (zelfs bij kinderen) (5)
  • Ze kunnen, door hun verpakking, het milieu een enorme dreun toebrengen (de laatstgenoemde nog meer als we, op zomerse dagen, onze flessen frisdrank en sapjes meenemen naar het strand en de lege flessen daar achterlaten (7)).


Zoetstoffen en light frisdranken

En helaas als je denkt gezonder uit te zijn met kunstmatige zoetstoffen in je frisdrank: uit onderzoek blijken deze sterk ontregelend op je darmflora en darmslijmvliezen te werken(3). Overgewicht wordt als 1 van de oorzaken genoemd door deze ontregelde darmflora(3). Een andere oorzaak is dat jouw cellen veel meer glucose opnemen en vetopslag stimuleren bij gebruik van de zoetstof sucralose(8). Zie ook uitgebreide informatie in Weten van (h)eerlijk eten 2.

In vergelijking met 2011 bevatten deze voedingsmiddelen méér in plaats van minder suiker in 2016:

Ontbijtgranen; 9% meer
Biscuits; 12% meer
Snoep: 12% meer
Vla, yoghurt, kwark met smaakje; 5% meer

Bron: RIVM (1)

​Het kan zo gemakkelijk anders!

Maak je eigen watertjes met een smaakje. Of je eigen Ice tea. Wat kun je veel variëren! Leef je creativiteit helemaal uit. Zet het lekker een  halve dag tot een dag op een warme plek met als resultaat: een heerlijk smaakwatertje! In de zomer is een Mediterraan tintje eraan natuurlijk helemaal overheerlijk. En voeg op hete dagen een paar korrels Keltisch Zeezout toe. Je vult zo een heel klein beetje je mineralen en sporenelementen aan die je uitzweet. En voor iedereen die zijn darmbacterien het beste gunt: voeg wat waterkefir of kombucha toe aan je smaakwatertje/Ice tea.

Mijn favoriete basis voor een smaakwatertje of Ice Tea

Ik heb standaard een voorraadpot met gedroogde kruiden/bloemen om altijd snel de basis te hebben voor een smaakwater of Ice Tea. Er zijn immers niet altijd verse kruiden en bloemen beschikbaar. Geïnspireerd door de kruiden en bloemen op ons land ontwikkelde ik deze basis voor Ice tea/smaakwater.

Dit is mijn favoriet: 

  • Citroen verbena 25 gr, 
  • Marok Munt 40 gr, 
  • zoethout 35 gr (of 10-15 gram stevia blad)
  • Hibiscus 20 gram (en/of andere gedroogde bloemen naar smaak) 
  • Eventueel groene of zwarte thee (10-15 gram) als je er Ice Tea van wilt maken.

Niet iedereen zal er op zitten te wachten om op zoek te gaan naar deze 4 kruiden. Daarom heb ik aan het Blauwe Huis Kruiden gevraagd om de 4 kruiden te mengen zodat je ze met 1 muisklik kunt bestellen. Ik voeg bijna altijd wat gemberplakjes, wat vijgen, roomse kervel, citroen of sinaasappel toe. En in de zomer: rood zomerfruit. Zo maak je met deze basis ijsthee telkens weer een ander smaakje.

Bestel de basis-ice-tea bij het Blauwe Huis Kruiden.

Bereiding:

Spoel een saptap goed om met heet water en doe je basis ice tea kruiden plus je zelfgekozen ingrediënten erin. Zie hieronder voor inspiratie. Ik doe het altijd in een T-sac filterzakje dan hoef je de thee niet te zeven. Voeg ca. 1,5 liter water (gekookt en afgekoeld tot circa 40 graden) toe en zet weg op een lekker warm plekje. Laat minimaal 2 tot 12 uur staan en vul dan eventueel aan met 1 liter (soda)water en een halve liter waterkefir of Kombucha. Experimenteer: het kan gewoon niet fout gaan! Vlak voor je de ice tea/het smaakwater gaat gebruiken voeg ik altijd wat mooie verse takjes munt, citroenmelisse en wat fruit toe. Het oog wilt natuurlijk ook wat.

Voeg eventueel de eerste tijd wat bio honing, oersuiker, wat stevia of erythritol toe aan je watertje en bouw dit steeds verder af tot je het-met de pure ingrediënten- ook lekker vindt.

Jong beginnen en etiketten lezen

Ik weet ook wel dat waarschuwen tegen de gevaren van frisdrank niet helpt. Toch denk ik dat je het een kans zou kunnen geven, zeker bij jonge kinderen die de basis voor hun gezondheid in hun jonge jaren leggen. Frisdrankjes en sapjes drinken is volgens mij gewoon een kwestie van gewenning, vaak als tussendoortje: bouw de smaak van suikers af en wen aan minder zoet. Jij vindt deze watertjes logischerwijs niet in 1 x lekker als je gewend was om frisdranken en sapjes te drinken. En jouw kind waarschijnlijk al helemaal niet. Het kost gemiddeld iets meer dan 2 maanden om een vastgeroeste gewoonte los te laten en je een nieuwe gewoonte eigen te maken. Niet geschoten is dus altijd mis! Als je het geen kans geeft, zal je het nooit ontdekken! En ook al zou je halveren dan is het al winst voor je energie en gezondheid.

En wees niet te naïef als het gaat om etiketten. Zonder suiker, puur vruchtenconcentraat etc. wil niet zeggen dat je niet gigantisch om de tuin wordt geleid. Zie mijn 'portemonnee kaartje' hieronder die je gratis bij aankoop van een van mijn boeken krijgt zodat je even kunt 'spieken' als je in de supermarkt twijfelt over etiketten.

Mijn favoriete smaakwatertjes van verse ingredienten

PH corrigerend watertje 1: 4 a 5 plakjes komkommer en een paar korreltjes Keltisch Zeezout

PH corrigerend watertje 2: 4 a 5 plakjes courgette en paar korreltjes Keltisch Zeezout (en evt. een takje dragon)

Fris relax watertje: 4 a 5 plakjes komkommer, 2 takjes munt en evt. wat dille

Antioxidant 1 watertje: 4 a 5 in tweeën gesneden aardbeien*/frambozen of handje bessen en evt. een paar kardemompeulen

Antioxidant watertje 2: 4 a 5 in tweeën gesneden aardbeien*/frambozen en 2 takjes (citroen) basilicum, 4 vlierschermen met een schijf citroen/sinaasappel** en evt. een stukje steranijs of paar gedroogde abrikozen.

Fris ontspannende watertje: 2 takken munt, 2 takken citroenmelisse en een schijfje citroen

Mediterraan relax watertje: Een paar lavendelbloemen, rozemarijn en munt/citroenmelisse

Ontstressend watertje: 2 takjes gekneusde citroenverbena en 2 takjes citroenmelisse/roomse kervel.

Darm minnend watertje: Een theelepel venkel- en anijszaad met een schijfje citroen en/of takje Roomse Kervel

Mediterraan Bloemenwatertje: een hand salie-, lavendel-, rozemarijn-, driekleurig viooltje- of andere eetbare bloemen, een takje citroenmelisse of citroenverbena en paar abrikozen.

Maag vriendelijke ice-tea: Overgebleven Sweet Belly thee (uit mijn boek 'Je Brein Vitaal') met wat verse munt en evt. een klein beetje honing

Maagversterkend watertje: een paar schijfjes fijne gember, een theelepel zoethoutstukjes of wat venkel en een paar takjes munt

Op een koude dag kun je natuurlijk ook prima theezetten van (veel van) de bovengenoemde combinaties

Probiotisch watertje: Water kefir**** met extra citroen en vijg (als de kefir klaar is nog wat extra citroen en een in stukjes gesneden vijg toevoegen)

Verwarmende water kefir met citroenverbena, plakjes appel (met schil), half kaneelstokje en wat schijfjes gember

* Let op dat je onbespoten aardbeien gebruikt. Aardbeien staan op nr. 1 als het gaat om residuen van bestrijdingsmiddelen. Als je geen onbespoten aardbeien kunt kopen denk dan aan hangaardbeien op je eigen terras/balkon. Als dat geen gezondheid binnen handbereik is!

** Als je geen bio-citroen/limoen of sinaasappel hebt dan liever citroen- of limoensap.

*** Tenzij je thee met looizuur gebruikt (vooral zwarte en groene thee) kun je van overgebleven thee een heerlijke ice-tea maken. Een beetje verdunnen, wat citroen of een kruid toevoegen en klaar!

**** Zakjes ferment die je eindeloos kunt hergebruiken om kefir van te maken zijn bijvoorbeeld deze.

Over de auteur van dit artikel

Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het inspireren van mensen om te kiezen voor onbewerkt, gezond, duurzaam en divers voedsel via haar boeken, lezingen, platforms, magazines en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven. 

(H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alles wat ze schrijft de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeert ze grotendeels in hun biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Door een boek te kopen of cadeau te geven ondersteun je niet alleen haar gedachtengoed maar maak je het ook mogelijk dat Rineke volledig onafhankelijk van subsidies, adverteerders of financiers haar jarenlange kennis gratis kan blijven delen.

Rineke Dijkinga Meer over Rineke

Bronnen

(1) file:///C:/Users/Eigenaar/Downloads/blg-804383.pdf / https://www.foodwatch.org/nl/current-nieuws/2017/kindertoetjes-welke-zijn-veel-te-zoet/

(2) https://www.foodwatch.org/nl/onze-campagnes/nieuwsberichten/time-out-nodig-voor-kunstmatige-zoetstoffen/

(3) https://www.nature.com/nature/journal/v514/n7521/full/nature13793.html

(3) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23088901

(4) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25780952

(5) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26338888

(6) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23076619

(7) http://hetostendsnieuws.be/strekdam-vol-met-afval/

(8) Nabanita Kundu,Low Calorie Sweeteners Alter Glucose Uptake and Promote Adipogenesis in Human Fat Biopsy-Derived Mesenchymal Stromal Cells (MSCs) in-Vitro and in Subjects’ Subcutaneous Fat, Endocrine society ENDO 2017, OR27-6, April 03, 2017

(9)https://drsircus.com/general/viruses-are-ph-sensitive/

10) https://rinekedijkinga.nl/blog/2020/03/20/chronisch-gezond(er)-eten.-zeker-in-tijden-van-stress/

11) https://www.diabetesfonds.nl/minder-suiker/weetjes/hoeveel-suiker-eten-we

(12)https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5468791/

    (13) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/p...

    (14) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.go...

    (15) https://academic.oup.com/ajcn/article/94/2/479/4597872

    (16) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4290803/

    (17) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20142243/