De hypothese

Stel dat deze hypothese over een paar jaar het uitgangspunt is van alle medische behandelingen: ons Westers voedingspatroon (met veel vet, veel geraffineerde koolhydraten en glucose, fructose en weinig vezels) is een van factoren die leidt tot een disbalans in onze darmen. Officieel dysbiose genoemd. Deze dysbiose leidt tot een onstekingsbevorderend milieu in je darmen. Ontstekingen zorgen altijd voor vrije radicalen (officeel oxidatieve stress genoemd).* Dit kan vervolgens leiden tot beschadiging van je darmslijmvliezen en een leaky gut syndrome (LGS). Allerlei microbiële stoffen als endotoxinen/LPS, niet volledig verteerde of te grote eiwitmoleculen, endotoxines, (door je darmen zelf aangemaakt bij een disbalans) milieutoxines etc, kunnen zo vanuit je darm ontsnappen en zo in je lichaam gaan rondcirculeren. Dit leidt dit tot een permanente overprikkeling van ons immuunsysteem. Via allerlei ontstekingsreacties draagt dit bij aan het gros van onze huidige ziektebeelden, wat nagenoeg allemaal (laaggradige) ontstekingsziekten zijn. Die overal in je lichaam of brein klachten kunnen geven. Daarom noemen we deze ontstekingen ook wel 'systemisch'. 

In het schema hieronder zie je hoe deze 'cascade' van ontregelingen vanuit je darm ook tot klachten van je brein kan leiden. En dat het niet voor niets is dat de vroegere artsen altijd leerden: 'Ziekte zetelt in de darm'.

Systemisch geworden laaggradige ontstekingen kunnen vervolgens ook tot schade aan onze bloed-hersenbarrière (BBB) leiden. En deze barriere kan, net als die van je darmen ook 'leaky' worden.** Zie kader hieronder. Een leaky BBB wordt in verband gebracht met beroertes, depressies, ADHD, angsten, schizofrenie, autismespectrum- en bipolaire stoornissen, dementie, gliomen, de ziekte van Alzheimer en Parkinson, multiple sclerose, ALS en meningitis[,8]. Het spreekwoordelijke ei van Columbus om
deze uit de hand gelopen reacties een halt toe te roepen, lijken korteketenvetzuren als boterzuur te zijn. De voedingsbron hiervoor: vezels! De basisingredienten op elk bordje eten (en elk tussendoortje, zie de foto van de raberbertaart hierboven) zouden dan ook vezels moeten zijn. Zie ook mijn artikel 'Nodig je darmbacterien ook uit als je een tussendoortje eet' en 'Goed gastheer zijn voor je darmbacterien'.

*  En uiteraard tot veel meer verstoring, zoals die van ons metabole endocriene systeem in onze darm, zoals de aanmaak van hormonen en neurotransmitters.
** Waar overigens veel meer oorzaken voor kunnen zijn, zoals antibiotica , chronische stress , oxidatieve stress , virusinfecties.Bovendien zijn er nog veel meer barrièrefuncties dan alleen de darm barrière en de BBB. Zie verder de uitgebreide informatie in mijn boek 'Je Brein Vitaal'

Het volume van je ontlasting

Minder vezels zorgen voor een lager gewicht aan dagelijkse ontlasting. Er lijkt een lineair verband te zijn tussen het gewicht en de passagesnelheid. En dat lijkt dan weer een relatie te hebben met (onder andere) een verhoogd ontstekingsniveau in je darmen. Niet-oplosbare vezels worden vooral gerelateerd aan darmgezondheid omdat ze de passagesnelheid optimaliseren. Oplosbare vezels worden vooral in verband gebracht met de aanmaak van korteketenvetzuren (zie artikel boterzuur), die een zeer belangrijke rol spelen bij het intact houden van de darmslijmvliezen en daarmee dus op nagenoeg alle systemische ontstekingsziekten. Dat maakt beide vezelgroepen onmisbaar in onze dagelijkse voeding. 14 gram vezels per 1000 kcal lijkt het absolute minimum te zijn. Het grootste deel van onze vezels zou uit groente en fruit gehaald moeten worden Zie tabel onderaan dit artikel.

Er zijn ontelbare preventieve voedingsgewoonten bekend die het risico op een LGS verlagen. In het kader van dit artikel staan we stil bij de best onderzochte prebiotische voedingsstoffen, zie tabel aan het eind van dit artikel. Desondanks is het belangrijk om ook kennis te nemen van andere voedingsstoffen die het risico op een LGS verlagen zoals: voldoende eiwitten, zoals de aminozuren glutamine en arginine, vitamine D (bij te lage gehaltes stijgt zonuline, neemt endotoxemie mogelijk toe , vitamine A, zink, probiotische bacteriën (vooral voldoende ‘basis bacteriën’ als Bacteroiden, Bifidobacteriën en Lactobacillen) en niet te vergeten de voedingsstoffen uit het Mediterrane dieet De laatste vanwege de vele polyfenolen plus haar vermogen om meer korteketenvetzuren aan te maken. Eigenlijk zou je kunnen stellen dat je aan alle preventieve voedingsgewoontes voldoet als je het Mediterrane voedingspatroon volgt. Zie te tekening hieronder: het Westerse ontstekingsbevorderende eetpatroon is bijna het tegenovergestelde van het traditionele Mediterrane voedingspatroon.

Korteketenvetzuren

Staat voor korteketenvetzuren oftewel Short Chain Fatty Acids. Een gezonde, gevarieerde en evenwichtige samenstelling van je darmmicroben maakt onder andere Korteketenvetzuren aan uit vezels. Vooral uit fermenteerbare vezels (polysachariden) en resistent zetmeel. Zie mijn artikel "Goed gastheer zijn voor je darmbacterien". Boterzuur (butyraat) wordt, als het om ons brein gaat, vooral met deze preventieve eigenschappen in verband gebracht:

• Afstemming/regulatie/werking en aanmaak van neurotransmitters.
• Beschermen tegen neuroinflammatie, stimulatie nieuwvorming, reparatie en regeneratie van neuronen.
• Gunstig effect op onze veerkracht en gevoeligheid voor stress.
• Beschermende stoffen voor ons brein (zoals polyfenolen) bioactief en opneembaar maken.
• Bijdragen bij aan lagere ontstekingswaarden (CRP-waarden) (in een onderzoek bij diabeten).
• Het risico op LGS verminderen
• Bijdragen aan herstel van de bloed-hersenbarrière na trauma.
• Stimuleren van de oxytocine aanmaak. Een klein onderzoekje legde de link met oxytocine niveaus bij kinderen met autismespectrumstoornissen: Door meer korteketenvetzuren hadden ze minder disbalans in hun darmen, minder ontstekingseiwitten en meer aanmaak van oxytocine. Dit biedt mogelijk kansen voor hun behandeling.

Overzicht vezels en polyfenolen

Met name plantaardige bronnen, groente, fruit, peulvruchten, algen noten, zaden, paddenstoelen bevatten allerlei specifieke vezels met ieder een eigen werking. Het gros bevat tevens polyfenolen. Hieronder een paar voorbeelden. De volledige tabel kun je ook downloaden via de knop eronder. 

En als de hypothese niet klopt?

Dan hebben we nog steeds preventief aan de hiervoor besproken gezondheidsproblemen gewerkt. De principes van het traditionele Mediterrane dieet worden immers nog steeds gezien als hét ‘healthy aging voedingspatroon’ omdat deze het risico op nagenoeg alle Westersse ziektebeelden (zoals fysiek, emotioneel als mentaal) en overgewicht verlaagd. Door tevens de duurzame principes van het Mediterrane voedingspatroon weer te omarmen doen we tevens iets goeds voor de biodiversiteit op de aarde en in de bodem. Ga je meer groente, fruit en kruiden in je voedingspatroon inlassen, kies dan wel voor onbespoten.

Bronvermelding:

1. L. A Bolte, A. Vich Vila, F. Imhann, Long-term dietary patterns are associated with pro-inflammatory and anti-inflammatory features of the gut microbiome, Meta-Analysis Gut. 2021 Jul;70(7):1287-1298
2. M.K. Zinöcker, I. A. Lindseth The Western Diet–Microbiome-Host Interaction and Its Role in Metabolic Disease. Nutrients. 2018 Mar; 10(3): 365
H Usuda,T Okamoto, K Wada, Leaky Gut: Effect of Dietary Fiber and Fats on Microbiome and Intestinal Barrier. Int J Mol Sci. 2021 Jul; 22(14): 7613
M Novakovic, A Rout, T Kingsley, Role of gut microbiota in cardiovascular diseases. World J Cardiol. 2020 Apr 26; 12(4): 110–122
K E Bach Knudsen, H Nygaard Lærke, M Skou, Impact of Diet-Modulated Butyrate Production on Intestinal Barrier Function and Inflammation. Nutrients. 2018 Oct; 10(10): 1499.
A Twardowska, A Makaro , A Binienda, Review Preventing Bacterial Translocation in Patients with Leaky Gut Syndrome: Nutrition and Pharmacological Treatment Options. Int. J. Mol. Sci. 2022, 23(6), 3204
M. Obrenovich, Leaky Gut, Leaky Brain? Microorganisms. 2018 Dec; 6(4): 107.
C Rönnbäck, E Hansson, The Importance and Control of Low-Grade Inflammation Due to Damage of Cellular Barrier Systems That May Lead to Systemic Inflammation. Front Neurol. 2019; 10: 533.
R Dantzer, J C O’Connor, From inflammation to sickness and depression: when the immune system subjugates the brain. Nat Rev Neurosci. 2008 Jan; 9(1): 46–56.
A Fasano, All disease begins in the (leaky) gut: role of zonulin-mediated gut permeability in the pathogenesis of some chronic inflammatory diseases. Version 1. F1000Res. 2020; 9: F1000 Faculty Rev-69.
Q Wu, Y Zhang, Potential effects of antibiotic-induced gut microbiome alteration on blood-brain barrier permeability compromise in rhesus monkeys. Ann N Y Acad Sci . 2020 Jun;1470(1):14-24.
G Xu, Y Li, C Ma, Restraint Stress Induced Hyperpermeability and Damage of the Blood-Brain-Barrier in the Amygdala of Adult Rats. Front Mol Neurosci. 2019; 12: 32
J Lochhead, G McCaffrey, C Quigley, Oxidative stress increases blood-brain barrier permeability
and induces alterations in occludin during hypoxia-reoxygenation. J Cereb Blood Flow Metab . 2010 Sep;30(9):1625-36 
F Miller, P Afonso, A Gessain, Blood-brain barrier and retroviral infections. Virulence. 2012 Mar 1; 3(2): 222–229.
EMH Mathus-Vliegen, Darmgezondheid, microbiotica en (graan)vezels. Ned tijdschr voor voeding & diëtetiek - 2020;75(1)
A Lerner, T Matthias, Changes in intestinal tight junction permeability associated with industrial food additives explain the rising incidence of autoimmune disease. Autoimmun Rev. 2015 Jun;14(6):479-89
H Simpson, BJ Campbell, Review article: dietary fibre–microbiota interactions. Aliment Pharmacol Ther. 2015 Jul; 42(2): 158–179
A Binienda, A Twardowska, Dietary Carbohydrates and Lipids in the Pathogenesis of Leaky Gut Syndrome: An Overview. Int J Mol Sci. 2020 Nov; 21(21): 8368.
G Eslamian, S Hossein Ardehali, Association of intestinal permeability with admission vitamin D deficiency in patients who are critically ill. J Investig Med. 2020 Feb;68(2):397-402.
RK Singh, H Wen Chang, D Yan, Influence of diet on the gut microbiome and implications for human health. J Transl Med. 2017; 15: 73.
G Merra, A Noce, Influence of Mediterranean Diet on Human Gut Microbiota. Nutrients. 2021 Jan; 13(1): 7
G den Besten, K van Eunen, The role of short-chain fatty acids in the interplay between diet, gut microbiota, and host energy metabolism. Review| volume 54, issue 9, p2325-2340, september 01, 2013
J Carlos Espín, A González-Sarrías, FA Tomás-Barberán, The gut microbiota: A key factor in the therapeutic effects of (poly)phenols. Biochem Pharmacol . 2017 Sep 1;139:82-93
22. M Huang, K Liu, Serum Oxytocin Level Correlates With Gut Microbiome Dysbiosis in Children With Autism Spectrum Disorder. Front Neurosci. 2021; 15: 721884
23. G Morris, B S Fernandes, Leaky brain in neurological and psychiatric disorders: Drivers and consequences. Review Aust N Z J Psychiatry . 2018 Oct;52(10):924-948.
24. A M Neyrinck,VF Van Hée, Wheat-derived arabinoxylan oligosaccharides with prebiotic effect increase satietogenic gut peptides and reduce metabolic endotoxemia in diet-induced obese mice. Nutr Diabetes. 2012 Jan; 2(1): e28.
25. D Dhingra,M Michael, Dietary fibre in foods: a review. J Food Sci Technol. 2012 Jun; 49(3): 255–266.
26. M Jayachandran, J Chen, A critical review on the impacts of β-glucans on gut microbiota and human health. The Journal of Nutritional Biochemistry Volume 61, November 2018, Pages 101-110
27. V Castelli, D Grassi, Diet and Brain Health: Which Role for Polyphenols? Curr Pharm Des.018;24(2):227-238.